Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Als soldaat vocht hij aan het front, als president wil hij hereniging Korea’s
“ZuidKorea kan niet aan de zijlijn blijven toekijken hoe Donald Trump en Kim Jongun met de spierballen rollen, want de 51 miljoen ZuidKoreanen zullen bij een oorlog de eerste slachtoffers zijn.” De nieuwe ZuidKoreaanse president Moon Jaein wil zijn NoordKoreaanse collega dringend spreken. Hij droomt zelfs luidop van een hereniging van de twee Korea’s. Maar dat doen alle ZuidKoreaanse presidenten.
Noord- en Zuid-Korea die dreigend neus aan neus staan: de kersverse ZuidKoreaanse president Moon Jae-in (64) heeft het al eens meegemaakt. Het was op 18 augustus 1976 toen hij als soldaat gelegerd lag aan de gedemilitariseerde zone tussen noord en zuid. “De VN-troepen en Noord-Korea waren akkoord gegaan om een dertig meter hoge populier te snoeien die het zicht van de VN-waarnemers belemmerde”, zegt Moon. ‘Toen Amerikaanse soldaten die morgen begonnen te hakken, stuurde Noord-Korea troepen op ons af om de werken stil te leggen, maar de Amerikaanse officieren weigerden. Een vrachtwagen met Noord-Koreaanse soldaten, gewapend met knuppels, reed daarop naar de houthakkers en vermoordde twee Amerikanen met hun eigen bijlen.” Een paar dagen later beslisten de Amerikanen om de boom helemaal om te hakken. Een van de soldaten die de houthakkers moesten beschermen, was Moon Jae-in. “Was Noord-Korea toen opnieuw tussengekomen, er zou wellicht een oorlog uitgebroken zijn”, zegt Moon over wat de geschiedenis is ingegaan als het bijlmoordincident. Dezelfde Moon Jae-in is nu de nieuwe president van de 51 miljoen Zuid-Koreanen. In opvolging van Park Geun-hye die hem in 2012 nipt verslagen had, maar in maart van dit jaar wegens een corruptieschandaal afgezet werd. Hij is de zoon van een echtpaar dat na de Koreaanse oorlog van 1950-1953 aan boord van een VN-bevoorradingsschip naar het zuiden vluchtte, waar Moon twee jaar later geboren werd.
Tijdbom ontmijnen
Er ligt een berg werk te wachten op Moon Jae-in, want Zuid-Korea is al lang niet meer de Aziatische tijger van weleer. Hij moet de sputterende economische motor weer op gang trekken, hij moet jobs scheppen voor jongeren, hij moet de corruptie in de zakenwereld en de politiek aanpakken en hij moet de almacht van de grote concerns inperken. Maar de rest van de wereld is vooral benieuwd hoe hij de tikkende tijdbom in Noord-Korea wil ontmijnen. “Door te praten”, zegt Moon Jae-in. Maar dat zeiden zijn voorgangers ook allemaal. En veel is er de afgelopen tien jaar niet gepraat. Sinds Noord-Korea in 2007 met de lancering van een militaire satelliet het historische zespartijenoverleg met de VS, China, Rusland en Japan opblies, zijn er geen gesprekken tussen Noord- en Zuid-Korea meer geweest. Behalve aan de smalle gedemilitariseerde grensstrook, waar militairen met elkaar communiceren met megafoons. Moon Jae-in was als stafchef van de toenmalige president Roh Moo-hyun betrokken bij de voorbereiding van die top van 2007. Met aan Noord-Koreaanse zijde Kim Jongil, de vader van de huidige leider Kim Jongun. “Van 2003 tot 2009 is er gepraat. Met resultaat. Noord-Korea heeft toen zelfs de koeltorens van zijn nucleaire reactor opgeblazen, in ruil voor een hulpprogramma. Dezelfde stap-voor-stapbenadering kan nog altijd werken”, zegt de president. “De relaties met Noord-Korea zijn niet slecht. Er zijn gewoon geen relaties”, zegt Moon. “Vijfduizend jaar lang hebben we dezelfde taal en dezelfde cultuur gedeeld. Alleen de jongste zeventig jaar leven we gescheiden. Maar uiteindelijk zullen we weer bijeen moeten komen. Als één land. Mijn moeder was de enige van haar familie die
naar het zuiden gevlucht is. Ze is nu 90. Haar jongere zus leeft nog altijd in NoordKorea. Het is mijn moeders’ laatste wens om haar terug te zien.”
Veroordeeld tot elkaar
Het probleem is: hoe kaart je dat aan bij iemand als Kim Jong-un, die het zuiden niet als een tweelingbroer maar als een aartsvijand ziet? “Niet door elkaar uit te dagen of met een spiraal van confrontaties en opbod”, zegt Moon. “We zijn veroordeeld om met elkaar aan tafel te gaan zitten. Zelfs al is Kim een irrationeel man, we moeten aanvaarden dat hij Noord-Korea leidt. Dat is de realiteit.” Vandaag staat Zuid-Korea twaalfde op de ranglijst van economische grootmachten en Noord-Korea bij de top 25 van armste landen. Moon beseft dat een hereniging een enorme financiële last voor Zuid-Korea zou betekenen. “De eerste stap moet daarom een economische samenwerking zijn”, zegt hij. “Zuid-Koreaanse bedrijven moeten een beroep kunnen doen op goedkope Noord-Koreaanse werkkrachten. Dat zou het noorden uit de armoede halen en het zuiden een nieuwe impuls geven.” Voorwaarde voor elk gesprek is echter de stopzetting van het Noord-Koreaanse nucleaire wapenprogramma, maar dat is voor Kim Jong-un onbespreekbaar, weet ook Moon Jae-in. De nieuwe president rekent daarom vooral op zijn Chinese collega Xi Jinping, die na de jongste raketproeven de Noord-Koreaanse koleninvoer stopte. En ook op... Donald Trump.