“Digitalisering zet sociale zekerheid zwaar onder druk”

Econoom Koen De Leus stelt dat robots steeds meer jobs zullen vernietigen

Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis, brengt vandaag het boek De Winnaarseconomie uit. “De digitalisering zal jobs blijven vernietigen, ook in de Antwerpse haven. Onze sociale zekerheid komt nog meer dan vandaag onder druk te staan”, stelt hij.

Koen De Leus, afkomstig uit Bonheiden, sprak voor zijn boek met tientallen professoren, politici en economen uit binnen- en buitenland. Hij schoof aan tafel met ministers Alexander De Croo, Maggie De Block en Europees commissaris Marianne Thyssen, en sprak evengoed met topbedrijfsleiders als Chris Van Doorslaer (van kaartenproducent Cartamundi in Turnhout) en zelfs met Hal Varian, de hoofdeconoom van Google.

Hoeveel schrik moeten we hebben van de robots?

Koen De Leus: Automatisatie en robots zullen steeds meer jobs vernietigen. In de voorbije tientallen jaren zijn robots elk jaar 3 à 4% goedkoper geworden. De digitalisering zet onze sociale zekerheid dus zwaar onder druk. Vandaag is zo’n 7% van de beroepsbevolking in Vlaanderen werkloos. Na de volgende recessie, rond 2020, zal de werkloosheid boven de 10% stijgen. Die hoge werkloosheid zal in het komende decennium blijven, waardoor de federale overheid veel meer geld moet uitgeven aan uitkeringen.

Welke sectoren worden het zwaarst getroffen door de digitalisering?

De beroepen die het meest onder druk staan, zijn degene waarbij vooral repetitieve taken worden gedaan. Enkele voorbeelden zijn televerkoper, kredietanalist, caissières in een supermarkt en kok. Dat laatste moet geen verrassing zijn: er zijn vandaag al veel keukens die de groenten en aardappelen door machines laten schillen.

Ook de Antwerpse haven zal worden getroffen. Dokwerkers die alleen goederen lossen en laden, kunnen in de toekomst door robots worden vervangen. Ook de tewerkstelling in de Antwerpse industrie, bijvoorbeeld bij chemiebedrijven, kan naar omlaag. Sensoren en artificiële intelligentie zullen een groter stuk van het productieproces controleren.

Eigenlijk is geen enkele sector veilig. Ook de bouwsector niet. Op het internet zijn er nu al filmpjes van robots die huizen bouwen. Ze werken sneller, zijn er zeven dagen op zeven en klagen nooit.

Het aantal boekhouders zal ook dalen. In Nederland experimenteren auditbedrijven met algoritmes die de hele boekhouding van bedrijven tot op de komma correct kunnen doorlichten.

KOEN DE LEUS

Hoofdeconoom BNP Paribas Fortis “De automatisatie zal leiden tot goedkopere goederen en diensten, waardoor mensen meer geld overhouden om andere producten te kopen.”

Dat leidt tot veel jobverlies. Hoe lossen we dat op?

Mensen moeten beseffen dat de kans klein is dat ze hun hele leven dezelfde job zullen doen. De overheid moet mensen er dus toe aanzetten om zich te herscholen.

Ze moet samenzitten met de universiteiten en hogescholen, om te bespreken welke opleidingen het meest nodig zijn. Een oudere metselaar met rugproblemen moet toch perfect in staat zijn om opleider in de bouwsector te worden? Maar we moeten ons geen illusies maken: sommige mensen zullen geen nieuwe job meer vinden, omdat de robots te veel jobs inpikken.

Moeten we dan maar een basisinkomen invoeren, en mensen niet meer verplichten om te werken?

Neen, dat is te duur. Bovendien zal het tekort aan jobs niet blijven bestaan. Geleidelijk aan zullen er nieuwe jobs worden gecreëerd. De automatisatie leidt tot goedkopere goederen en diensten, waardoor mensen meer geld overhouden om er andere producten mee te kopen.

In de muzieksector heeft de digitalisering veel jobs weggenomen. Digitale muziek is een pak goedkoper dan cd’s. De inkomsten van de muziekindustrie zijn fors gedaald, maar muziekliefhebbers houden nu veel meer geld over om naar concerten te gaan. Door die nieuwe uitgaven worden nieuwe jobs gecreëerd.

Door het inzetten van robots zullen bedrijven wel meer winst maken.

Precies. Daar ligt een kans om de instorting van onze sociale zekerheid te voorkomen. Bedrijven maken meer winst en betalen dus ook meer belastingen. Maar dan moeten we wel situaties vermijden waarbij pakweg Apple zijn Europese hoofdkantoor in het meest belastingvriendelijke land vestigt, om zo weinig mogelijk taksen te betalen. De Europese Commissie werkt nu aan een oplossing. Bedrijven moeten in de toekomst één belastingaangifte indienen voor al hun Europese activiteiten. Een bedrijf betaalt dan in elke lidstaat belastingen op de winst die het daar heeft gemaakt. Elke lidstaat bepaalt wel nog altijd zelf het belastingtarief dat een bedrijf op die winst moet betalen. Dat is een rechtvaardige regeling. Onze sociale zekerheid blijft alleen betaalbaar als alle lidstaten van de Europese Unie aan de

zelfde kar trekken.

Koen De Leus. FOTO BENJAMIN BROLET