Geluidsopnames werpen ander licht op bevrijdingsactie treinkaping in 1977

Het is intussen veertig jaar geleden, maar nu heeft het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) transcripties vrijgegeven van de reddingsactie die een einde maakte aan de beruchte treinkaping in de NoordNederlandse gemeente De Punt in 1977. De gesprekken tussen de mariniers die de gijzelaars kwamen bevrijden van de ZuidMolukse kapers, doen uitschijnen dat enkele gijzelnemers van dichtbij geëxecuteerd zijn.

De opnames, die gemaakt werden voor opleidingsdoeleinden, bevatten volgens de publieke omroep NOS choquerende uitspraken. Zo zegt een van de mariniers op een bepaald moment: “Geven ze hem een genadeschot, hoor.” Later is er een knal hoorbaar, en vraagt iemand: “Is hij dood?” Iemand anders antwoordt: “Ja, nu wel.” Daarop volgt gelach. Nog verder zegt een marinier: “Helemaal blauw. Haha. Alle twee kapotgeschoten.”

Deze uitspraken laten vermoeden dat de kapers van dichtbij zijn doodgeschoten. Tot nu toe nam iedereen aan dat ze om het leven kwamen toen de mariniers de trein vanop een afstand onder vuur namen.

Het is allesbehalve vanzelfsprekend dat de transcripties nu het daglicht zien. Volgens De Volkskrant heeft het NFI ze enkel onder druk uitgewerkt en vrijgegeven, nadat de originele geluidsband eerst jarenlang in een kluis had gelegen van het Nederlandse Instituut voor Mili-

taire Historie. “Confidentieel”, heette het.

Op de benen schieten

Dat de gesprekken tussen de mariniers nu toch openbaar gemaakt zijn, heeft te maken met een rechtszaak die aangespannen werd door nazaten van Max Papilaja en Hansina Uktolseja, twee kapers die bij de reddingsactie om het leven kwamen. De familieleden willen vooral aan het licht brengen wat er echt gebeurd is en uitvlooien of de mariniers geen fouten hebben gemaakt tijdens de reddingsactie.

Hun advocate, Liesbeth Zegveld, vermoedde al bij het begin van het proces, in november 2016, dat de kapers geëxecuteerd waren. Zij baseerde zich op autopsierapporten en op een ‘geheim’ document van de SAS, een elite-eenheid van het Britse leger die de wapens voor de reddingsactie leverde.

Volgens NRC stond in dat document dat de mariniers gebrieft werden om op de benen te schieten. Dat advies werd echter gevolgd door “onthoud dat hun benen tot hun hals lopen”. De transcripties van het NFI schijnen Zegveld nu dus gelijk te geven.

Militaire operatie

Toch is niet iedereen overtuigd. Geert-Jan Knoops, die de betrokken mariniers verdedigt, vindt dat de opnames geen volledig beeld geven van wat er zich toen heeft afgespeeld. Niet alles is even goed verstaanbaar en soms is het moeilijk te horen wie iets zegt.

Bovendien, zei hij gisteren aan NOS, moet er ook rekening worden gehouden met de omstandigheden waarin de actie plaatsvond. “Het was een van de eerste antiterreuroperaties in Nederland. En belangrijker nog: het was een militaire operatie, geen politiemissie. De mariniers hadden als doel de gegijzelden te bevrijden en, indien dat niet anders kon, de terroristen uit te schakelen.”