Theresa May verliest absolute meerderheid

Conservatieven zijn volgens exitpolls absolute meerderheid kwijt

Het leek een veilige gok, de beslissing van Theresa May om vervroegde verkiezingen te houden. Want er leek geen tegenstand. Maar de verkiezingen lijken uitgedraaid op een zware ontgoocheling. Volgens de exitpolls zijn de Conservatives van May hun meerderheid in het parlement kwijt. Ze wilde een sterk mandaat, maar komt geslagen uit de strijd.

De Britse verkiezingen zijn uitgedraaid op een dramatische nederlaag voor de Britse Conservatieve premier Theresa May. Haar Conservatieven zijn nog wel de grootste partij in het Lagerhuis, met 314 zetels op 650. Maar ze verliezen zeventien zetels en op basis van de eerste exitpolls lijkt May haar meerderheid kwijt.

De grote winnaar lijkt de Labourpartij van Jeremy Corbyn (68). De gecontesteerde Corbyn werd enkele weken nog kansloos en machteloos geacht, maar knokte zich via een uitgekiende campagne terug in de strijd. De eerste resultaten wijzen op een winst van 34 zetels, naar een totaal van 266. Vraag is nu hoe Groot-Brittannië met deze uitslag bestuurd wordt. Er zal een coalitie gesloten moeten worden, en dat belooft een heel moeizame klus te worden.

Complete mislukking

Het tactische masterplan van de Britse Conservatieve premier Theresa May is op een complete mislukking uitgedraaid. Toen ze op 18 april plots vervroegde parlementsverkiezingen afkondigde was de opzet nochtans duidelijk. Ze wilde gebruikmaken van het verrassingselement om het toch al geplaagde Labour helemaal tegen het canvas te slaan en haar eigen machtspositie te verstevigen. Ze wilde een stevig mandaat voor de harde Brexit-onderhandelingen met de EU. De nipte meerderheid van zeventien zetels op 650 in het Lagerhuis vond ze niet genoeg. Ze wilde – als het even kon – Labour helemaal uittellen. Met de weggedeemsterde Lib Dems en het verdwaalde Ukip moest ze sowieso al geen rekening meer houden.

Het zag ernaar uit dat Theresa May, die het premierschap vorig jaar in de schoot geworpen kreeg na het Brexit-referendum, deze stembusgang zou gebruiken om echt de macht te grijpen.

De Britten leken ook te smachten naar een leider als May. Wat grijs en saai misschien. Wat houterig in de omgang ook. Maar degelijk. En hard en onwrikbaar als het nodig is. Daar bouwde ze ook haar hele campagne rond. Ze zou de Britten een “strong and stable” beleid geven. Ze herhaalde de woorden tot in den treure.

Underdog

Het leek een gelopen race, alleen al omdat May van start ging met 20% voorsprong in de peilingen. Maar bijna ging het toch nog mis. May begon fouten te maken. Door al te hard in te hakken op Labourleider Jeremy Corbyn bezorgde ze hem de sympathie voor de underdog, en hij knokte zich opnieuw in de race. Anders dan May, is Corbyn een man die graag en vlot onder de mensen komt. Bovendien deed hij dat met een hele rugzak vol beloften. Gratis studeren, gratis kinderopvang,... Alles te betalen door extra belastingen voor de bedrijven en de rijken. Het was een boodschap die aansloeg bij veel Britten, die lijden onder een slabakkende economie en die vinden dat de dienstverlening door de overheid te kort schiet.

Strategische blunder

Maar May schoot ook in haar eigen voet. Ze lanceerde een voorstel waardoor ouderen met een persoonlijk vermogen van 115.000 euro zelf zouden moeten meebetalen voor hun ouderenzorg. De reacties waren zo hevig - en dan nog vooral uit haar eigen achterban - dat ze al snel een bocht van 180 graden moest nemen. Weg was haar imago van rechtlijnige no-nonsense bestuurder. Experts hadden het in de Britse media over een kapitale strategische blunder. May had zich nooit tot een campagne rond sociaal-economische thema’s mogen laten verleiden.

Ze had niet alles zelf in de hand. De agenda van de campagne werd ook bepaald door de recente aanslagen in Manchester en Londen. Op zich hadden die haar niet in problemen moeten brengen. Het veiligheidsthema ligt haar beter dan Corbyn, die in het verleden vaak tegen strengere terreurmaatregelen stemde. Maar haar verleden achtervolgde haar.

Tegelijk begon Corbyn zich zowaar ook op te werpen als een bestrijder van terreur. Met kritiek op het buitenlands beleid van de huidige regering, dat aanslagen zou aantrekken, en met de belofte dat hij politie en justitie net meer slagkracht zou willen geven.

Het onvoorstelbare gebeurde. De peilingen begonnen te kantelen. De ruime voorsprong verschrompelde. De Conservatives begonnen te vrezen dat Labour alsnog langszij zou komen, misschien zelfs zou kunnen winnen. Hoe groot de angst daarvoor was, blijkt uit de manier waarop de Britse tablod Daily Mail eerder deze week zijn lezers opriep om toch zeker voor May te stemmen, omdat er anders misschien wel “een marxistische regering” aan de macht zou kunnen komen.

De jongste dagen keerde May terug naar het veilige Brexit-thema. Maar toen ze gistermorgen samen met haar echtgenoot Philip ging stemmen in Maidenhead was het toch met klamme handjes. Corbyn straalde dan weer een en al zelfvertrouwen uit. Terecht, zo bleek gisteravond.

FOTO AFP Theresa May en haar man gingen vroeg naar de stembus. Maar met de verkiezingen uit te schrijven, heeft ze in eigen voet geschoten. Voetbalcommentator Gary Lineker tweette zelfs dat ze “de owngoal van het seizoen” heeft gescoord.

FOTO AP Labourleider Jeremy Corbyn stak de duim omhoog nadat hij zijn stem had uitgebracht. Alsof hij al iets wist.