16de-eeuwse wal krijgt plekje op Operaplein

Restanten Spaanse muur zullen ook na werken blijvend te zien zijn

Met de knip van de Leien en de werken aan het Operaplein, wordt opnieuw een stukje Antwerpse geschiedenis onthuld. Op de site loopt een archeologisch onderzoek naar de Spaanse omwalling. Vandaag zijn monumentale delen van de stadsmuur te bezichtigen. Het is ook de bedoeling dat een deel ervan een permanent plekje krijgt op het Operaplein.

“De Spaanse omwalling werd gebouwd tijdens de gouden eeuw van Antwerpen, meer bepaald in 1542”, vertelt hoofd van de Antwerpse archeologiedienst Karen Minsaer. “Het was Keizer Karel die de opdracht gaf. De vijf kilometer lange muur deed dienst als verdedigingsgordel rond Antwerpen en verving de verouderde middeleeuwse stadsversterking.”

De tien meter hoge muren werden uitgerust met negen bastions (vijfhoekige, uitspringende bolwerken) zodat de vijand kon worden bestookt nog voor die de stadsmuur bereikte. Daarnaast telde de omwalling vier stadspoorten met bruggen over de gracht. “Het was echt een majestueus bouwwerk en een van de meest moderne van zijn tijd.”

Zo’n honderdvijftig jaar geleden werd de stadsmuur afgebroken tot op het toenmalige wegniveau om plaats te maken voor de huidige Leien. “Die werden exact op de plek van de omwalling aangelegd. Maken ze een knik, dan is dat om- dat er vroeger op die plaats een bastion stond.”

Vandaag valt een stukje van dit historisch, Antwerps erfgoed opnieuw te ontdekken. Nog tot en met november zullen drie grote onderdelen van de omwalling worden opgegraven en een plek krijgen in het huidige stadsbeeld. “Aan het toekomstige Operaplein komt namelijk een grote archeologische site in openlucht”, licht schepen voor Stadsontwikkeling Rob Van de Velde (N-VA) toe. “Het gaat hier om een belangrijk stukje Antwerpse geschiedenis dat in combinatie met het Operaplein zelf ongetwijfeld een toeristische trekpleister zal worden.”

Geïntegreerd in parking

Wat er nu exact wordt opgegraven? “Allereerst heb je de stadsmuur die loopt tussen de Teniersplaats en de Kipdorpbrug. Die bleef tot vijf meter onder de grond bewaard. Over een lengte van zestig meter zullen we de muur onderzoeken. Nadien wordt die gedemonteerd om er een ondergrondse parking aan te leggen, om vervolgens gerestaureerd te worden en geïntegreerd in het parking- en tunnelcomplex onder het plein”, zegt Minsaer.

Veel zichtbaarder worden de restanten van de Kipdorpbrug en het Kipdorpbastion. Die zullen deel uitmaken van de permanente openluchtsite. “De Kipdorpbrug ligt onder de Leien, tussen onze huidige Kipdorpbrug en de Rooseveltplaats. Rond september plannen we hier een grootschalige opgraving.”

ROB VAN DE VELDE

Schepen voor Stadsontwikkeling (NVA)

‘‘Het gaat hier om een belangrijk stukje Antwerpse geschiedenis dat in combinatie met het Operaplein zelf ongetwijfeld een toeristische trekpleister zal worden.’’