Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Ook in de 16de eeuw was Antwerpen al heel divers”
Amerikaanse studente kunstgeschiedenis verblijft jaar in Scheldestad
E
en volledig jaar heeft de Amerikaanse kunstgeschiedenisstudente Katharine Campbell (30) het Antwerpen van de zestiende eeuw bestudeerd. Haar besluit is verrassend: “Antwerpen was in die tijd bijna even kosmopolitisch als vandaag.” Volgende maand loopt haar studietijd af en keert ze voor het eerst terug naar de VS. Dat zijn dan de VS van Trump. “Ik vrees een ander land aan te treffen, zucht ze.”
Katharine Campbell is afkomstig uit de staat Michigan in de ‘Mid- west’. Ze verblijft sinds augustus 2016 met haar vriend in Antwerpen om haar doctoraat over zestiende-eeuwse kunst uit de Nederlanden voor te bereiden, met steun van de Belgian American Educational Foundation. We hebben met haar afgesproken in het Rubenianum aan de Kolveniersstraat, het internationaal gereputeerde barokonderzoekscentrum verbonden aan het nog befaamdere Rubenshuis. Hier bracht Katharine het merendeel van haar Antwerpse tijd door tussen de boeken.
Als we haar de hand drukken, vragen we of we het gesprek in het Nederlands mogen voeren. We hebben haar namelijk in vrij vlekkeloos Nederlands met de vrouw aan de balie horen praten. Ze schrik toch even van de vraag. “Ik probeer wel Nederlands te praten, maar het ontbreekt me nog te veel aan woordenschat”, verontschuldigt ze zich. “De gesprekken die ik met mijn Belgische collega’s voer, switchen van het Engels naar het Nederlands. Ik heb aan de universiteit in de VS wel een cursus Nederlands gevolgd en ook één hier in Antwerpen. Veel van de originele bronnen die ik hier moet raadplegen, zijn in het Nederlands opgeschreven. Ik moet in staat zijn de documenten te lezen. Maar ik heb nog veel te leren. Toch maar liefst in het Engels, graag (lacht).”
Rubens
“I love Antwerpen. Het is zeker geen big city, maar ze voelt bigger aan”, luidt haar antwoord op onze vraag wat haar indrukken zijn van de stad. “Ik vind echt dat Antwerpen kosmopolitisch is en zeker divers. Er wonen hier zo veel verschillende mensen met verschillende achtergronden en van verschillende origine. Iets wat cool is voor de stad, is dat deze diversiteit er altijd al geweest is. In de zestiende eeuw was dit ook al het geval. Er verbleven toen inwoners uit verschillende Italiaanse steden zoals Genua en Firenze, voornamelijk handelaars. Er woonden ook veel Engelse en Spaanse kooplui. Het merendeel van deze buitenlanders kwam uit Europa maar ook van veel verder. Allicht had elke groep ook zijn eigen buurt in de stad, maar ze waren hier om handel te drijven en vooral die activiteit bracht hen samen.” Katharine bestudeerde in het bijzonder een groep kunstenaars die in Antwerpen leefde in het midden van de zestiende eeuw, onder wie Pieter Coecke van Aelst, Cornelis Floris de Vriendt en Quinten Matsijs. Deze artiesten gingen de bekende grootmeester Pieter Paul Rubens vooraf. “Rubens is nog steeds alive and kicking in Antwerpen”, zegt Katharine. “Het Rubenshuis is nog steeds een fantastische plaats in de stad”, zegt ze. “Er is ook nog zo veel architectuur uit die periode bewaard gebleven, wat echt nog een fysieke band met het verleden vormt. Je voelt het Rubensiaanse – het genieten van het goede leven – hier nog in het dagelijkse leven op straat. Je vindt hier altijd wel mensen op de terrassen om van een biertje te genieten. Antwerpenaars zijn duidelijk ook nog erg trots op hun schilders. Er worden veel initiatieven genomen om kunst onder de mensen te brengen. Volgend jaar wordt het Barokjaar 2018 georganiseerd met fantastische tentoonstellingen op verschillende plaatsen in de stad. That will be great!
Home of the Bolleke
“Er valt hier altijd wel iets nieuws te ontdekken”, gaat Katharine verder. “Ik volgde onlangs een zomercursus over de geschiedenis van boeken en bibliotheken in de zestiende eeuw. We gingen naar de prachtige bibliotheek aan het Hendrik Conscienceplein. En wat bleek: de jezuïeten die destijds in het gebouw woonden, hadden er hun eigen bibliotheek. Zo’n bezoek verruimt je kijk op deze stad. Het toont aan dat het belangrijk is hier langer dan een paar maanden te wonen. Pas na langere tijd leer je de geschiedenis en de achtergrond van de mensen echt kennen. Als ik ooit lesgeef, hoop ik mijn ervaringen die ik hier opdeed te kunnen delen met studenten.” Al zat de Amerikaanse veelal in bibliotheken, archieven en musea, Katharine nam ook de tijd om andere geneugten van de stad te ontdekken. “Ik hou er enorm van hier te fietsen”, zegt ze. “In de VS kan fietsen in een stad erg moeilijk en gevaarlijk zijn. Er zijn nauwelijks fietspaden zoals hier in België. Ik heb zelfs een fiets gekocht. Een van mijn favoriete plaatsen is Stadsbrouwerij De Koninck, ‘the home of the Bolleke’. Ik hou echt van jullie biercultuur. Het is me op het hart gedrukt dat elk bier in zijn specifieke glas moet geschonken worden.”
Trumpvrees
Maar aan alle mooie biertjes komt een eind. Eind deze maand loopt haar studiebeurs af en moet Katharine terug naar de VS. Ze was in Antwerpen toen de nieuwe president Trump er de macht veroverde. Heeft ze veel kritiek moeten slikken? Ze zucht diep. “De meeste mensen waren erg generous en begrepen dat deze problemen geen simpele oplossingen hebben”, zegt ze. “Ik heb me niet echt moeten verdedigen in discussies, maar ik vrees een ander land aan te treffen dan het land dat ik vorig jaar verliet. Ach, we zullen wel zien. Alleen de tijd zal uitwijzen wat er veranderd zal zijn.”
“Een van mijn favoriete plaatsen in Antwerpen is brouwerij De Koninck. Ik hou echt van jullie biercultuur. Blijkbaar is het erg belangrijk dat elk bier in zijn specifieke glas moet geschonken worden.”