Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Trump weigert neonazi’s te veroordelen na dodelijke rellen
Extreemrechtse manifestatie in VS ontspoort: man rijdt in op tegenbetogers en doodt vrouw
Z e stonden klaar in gevechtsuitrusting, riepen “Heil Trump”, brachten de nazigroet en klopten erop los. Een van hen reed in op een groep tegenbetogers en doodde een vrouw. Ze liep aardig uit de hand, de betoging van extreemrechts in Virginia. En toch slaagt Donald Trump er niet in om ze ondubbelzinnig te veroordelen.
“In de sterkst mogelijke bewoordingen” veroordeelde Trump afgelopen weekend het geweld dat “van vele kanten” kwam. Objectief gezien had hij gelijk. Er waren zaterdag in Charlottesville, een progres- sief universiteitsstadje in de staat Virginia, ook linkse tegenbetogers die vuistslagen uitdeelden en met pepperspray spoten. Maar Trump kreeg zondag van alle kanten kritiek op zijn lauwe statement. Omdat hij er niet in slaagde om te benoemen wat er zich had voorgedaan: een ongeziene uitbarsting van extreemrechts geweld.
Ku Klux Klan
Ze verzamelden zaterdagochtend vroeg in Emancipation Park, bij het standbeeld van generaal Robert E. Lee. Aanhangers van de Alt-Right, alternatief rechts, dat vooral online de vernietiging van het politieke establishment predikt. Daarnaast: gewapende militieleden en leden van allerlei racistische en neonazistische groe- peringen. Het waren veelal jonge mannen, uitsluitend blank. Ze droegen helmen, schilden en knuppels en organiseerden zich in Romeinse formaties. In hun midden was ook David Duke, voormalig grand
wizard van de Ku Klux Klan. Ze scandeerden leuzen als “Bloed en bodem” en “Heil Trump”. Opgepompt. Enthousiast. Ze waren dan ook met enkele duizenden. De grootste manifestatie van blanke nationalisten in Amerika in decennia. Ze waren gekomen om hun vuisten en hun knuppels te gebruiken. Wat ze ook veelvuldig deden, tegen de vele linkse tegenbetogers die waren opgedaagd.
Onder hen James Fields, identiek uitgerust als de mannen naast zich in de rij. Beige broek, wit poloshirt en zwart schild: het uniform van Vanguard America, een schimmige ultrarechtse organisatie. Fields reed later zaterdag met zijn Dodge Charger met hoge snelheid in op een groep vreedzaam betogende linkse manifestanten. Daarbij stierf Heather Heyer, een advocate en mensenrechtenactiviste van 32. Er raakten ook negentien mensen gewond bij de aanslag, van wie er zondagavond vijf nog in kritieke toestand waren. Verder vielen vijftien gewonden bij de rellen die uitbraken rond de geplande ultrarechtse manifestatie.
“Wat die allemaal gemeen hebben, is hun nationalistische en racistische gedachtegoed”, zegt VS-kenner Willem Post van het Instituut Clingendael in Den Haag. “Donald Trump omringt zich ook met dat soort mensen. Denk Steve Bannon.” Die was voor hij topadviseur van de president werd de man achter Breitbart, de uiterst rechtse nieuwssite gelinkt aan de AltRightbeweging. David Duke, de aanwezige ex-KKK-leider, heeft ook een geschiedenis met Trump. Toen hij zijn steun uitsprak voor de toenmalige presidentskandidaat, weigerde die het gedachtegoed van Duke te veroordelen.
Blanke heerschappij
“Natuurlijk krijgt hij ook nu geen ondubbelzinnige veroordeling over zijn lippen”, zegt Kees van Minnen, professor Amerikaanse geschiedenis aan de UGent. “Deze mensen vormen de harde kern van zijn aanhang. Ze zijn woedend en gefrustreerd om hun eigen leefsituatie. Ze zijn veelal af komstig uit de Rustbelt, waar nauwelijks nog werk is in de auto- en staalindustrie. Trump speelde daarop in met zijn beloftes voor een muur op de grens met Mexico en een inreisverbod voor moslims.”
“Deze mensen hebben heimwee naar de tijd van de blanke heerschappij”, zegt Post. “Maar blank Amerika staat onder druk, er zijn al staten met een niet-blanke meerderheid. Trump maakt dat soort sentimenten aanvaardbaar. Maar hij slaagt er niet in om een duidelijk onderscheid te maken tussen de miljoenen conservatieven die hem verkozen hebben en een kleine, erg radicale minderheid. Daarmee isoleert hij zich nog verder van zijn eigen Republikeinse partij en brengt hij zichzelf als president in een erg moeilijke positie.”