Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Kwetsbare huurders vallen weer uit de boot
Gezinnen die nauwelijks kunnen rondkomen, maken helemaal geen kans meer op een woning als ze eerst een voorschot van 500 euro moeten betalen, vreest Koen Trappeniers.
Wie aan de onderkant van de inkomensladder zit, heeft het ontzettend moeilijk om zelfs de meest essentiële basisbehoeften in te vullen. Een dak boven het hoofd bijvoorbeeld. Dakloosheid kent veel oorzaken, maar de link met de problemen aan de onderkant van de woonmarkt is duidelijk. Mensen vallen uit de boot, vinden geen woning en belanden in de meest extreme gevallen op straat. Het gaat bovendien meer en meer om vrouwen en gezinnen met kinderen.
Vlaanderen scoort slecht
De structurele oorzaken zijn bekend: Vlaanderen is een regio van eigenaars, zo’n 70% woont in een eigen woning. De overheid investeert al decennia massaal in eigendomsverwerving. Met amper 7% sociale huurwoningen scoort Vlaanderen slecht. Een wachtlijst van ruim 115.000 gezinnen toont dit pijnlijk aan. De 20% private huurwoningen worden bevolkt door mensen met een relatief laag inkomen. Bijna de helft van deze groep besteedt meer dan 40% van zijn inkomen aan woonkosten, wat een armoederisico inhoudt. Bovendien is het aantal woningen beperkt, de vraag groot en de kwaliteit niet altijd gegarandeerd. Het is aan deze groep mensen dat makelaars nu een extra voorschot tot 500 euro vragen. Nadat de Vlaamse regering principieel heeft beslist om de huurwaarborg opnieuw op te trekken tot drie maanden (weliswaar moet de minister eerst werk maken van een anonieme huurwaarborglening), is dit opnieuw een aanslag op het recht op wonen van de meest kwetsbare gezinnen in ons land. Met het bestrijden van ‘shoppen’ heeft dit niets te maken. Het is gewoon een test: heb je geld en kan je het snel op tafel leggen? Indien niet, dan vinden we wel iemand anders die dat wel kan. Wie wel 500 euro kan betalen, is evenmin zeker dat hij de woning zal kunnen huren. De verhuurder hoeft zich niet te engageren in die fase. Twijfel je tussen twee mogelijke woningen en wil je zekerheid? Dan zal je twee keer 500 euro moeten ophoesten en een van beide voorschotten kwijt zijn. Een kandidaat-huurder wordt geacht over enkele duizenden euro vrij te besteden middelen te beschikken: de huurwaarborg van de huidige woning (die pas na een verhuizing vrijgegeven wordt), de huurwaarborg en de eerste maand huur voor de toekomstige woning en de gewone verhuiskosten. Nu komen daar één of meerdere voorschotten bij. Een gezin met een modaal inkomen zal het al moeilijk krijgen. Gezinnen in armoede vallen helemaal uit de boot. Ze kunnen zich wenden tot huisjesmelkers, krotwoningen of de straat. Het woonbeleid loopt achterop. Overheidssteun moet zich veel meer richten op de huurmarkt en de huurders, het gros van de middelen komt terecht bij wie al een hoger inkomen heeft. Maar de politieke moed ontbreekt al jaren om te kiezen voor een woonbeleid van de 21ste eeuw.
Nieuwe drempel
Hopelijk blijkt het voorschot dat nu gevraagd wordt, juridisch niet houdbaar. In het andere geval moet de overheid ingrijpen en dit wettelijk onmogelijk maken. Ze moet het recht op wonen waarborgen. De lange wachtlijsten, de vele dak- en thuislozen, de kwaliteit van de woningen, de betaalbaarheidsproblemen en de blijvende
discriminatie op de woonmarkt worden al jarenlang verwaarloosd. Vandaag komt daar weer een drempel bovenop voor wie zijn recht op wonen bedreigd ziet. Zolang er kandidaten genoeg zijn, kan de sector zich dat veroorloven. Daarom is de regelgeving en controle op die regels zo belangrijk. Minister van Wonen Liesbeth Homans (N-VA) kan deze kans grijpen om het eens voor de huurder op te nemen. Ze mag niet vergeten dat ook armoedebestrijding haar bevoegdheid is.
In tussentijd zal Vier tonen hoe moeilijk het is om mensen uit dakloosheid te laten ontsnappen, hoeveel begeleiding dit vraagt, hoe groot de nood is aan een financiële basis om je leven opnieuw op de rails te krijgen. De persoonlijke en de maatschappelijke kosten van dakloosheid zijn enorm groot. Hopelijk biedt het tv-programma op een respectvolle manier inzicht in de situatie van deze mensen. We moeten vermijden dat mensen op straat belanden. Het falend woonbeleid ligt mee aan de oorzaak. Excessen zoals deze nieuwe soort voorschotten laten bestaan, is kiezen om nog meer gezinnen in woonnood te storten. Goed voor toekomstige tvprogramma’s, maar onaanvaardbaar in een rijk land.