LIESBETH LIST “Het verhaal is verteld”

Het is mooi geweest”, zegt ze zelf. Ja, er was een Japans interneringskamp in haar jeugd, en een verblijf in een weeshuis. Maar Liesbeth List (75) werd een diva. Een diva die geen diva wou zijn, maar die onmiskenbaar haar stempel drukte. Gedwongen door een vorm van dementie beëindigt ze nu haar carrière.

“Ik heb verloren en gewonnen. Ik heb gestreden in de strijd. Maar waar ’t me ooit om is begonnen, ben jij, mijn lief, mijn eeuwigheid.” Het zijn niet haar eigen woorden: Boudewijn de Groot schreef de titelsong voor haar album Verloren en Gewonnen uit 2009. Maar het is Liesbeth List die het lied een hartslag gaf. Ze bracht het gemeend, doorleefd. Later, wanneer haar werd gevraagd om haar leven samen te vatten, verwees ze er graag naar: “Als iemand goed begrepen heeft hoe mijn leven zich heeft voltrokken, dan is het Boudewijn de Groot wel. Wat een wonder hoe iemand dat in enkele coupletten weet te verwoorden.” Zoek die liveversie in de talkshow Pauw & Witteman maar eens op YouTube: 67 was ze toen, maar ze had nog niets van haar schoonheid verloren. Hoge jukbeenderen, indringende ogen waarin melancholie en mysterie samenvloeien. En toch is er dat speelse lachje waaruit berusting spreekt. Ze was de diva tegen wil en dank. Op een voetstuk door haar klasse en uitstraling, maar immer bescheiden en zelfs onzeker. Al was niet iedereen even weg van haar kunnen. Zanger en cabaretier Robert Long zei het ooit zo: “Ik hoor liever een hele dag lang, 24 uur aan een stuk, Heb Je Even Voor Mij, dan één uur Het Beste van La List.” Elisabeth Dorothea Driessen heet ze eigenlijk. Zo werd ze geboren in Bandoeng, NederlandsIndië, tijdens de Tweede Wereldoorlog, op het huidige Indonesische eiland Java. Het werd geen zorgeloze jeugd. Amper één was ze toen haar vader werd tewerkgesteld in de mijnen en ze met haar moeder terechtkwam in een interneringskamp onder de Japanse bezetting. “Daar heerste de ontmenselijking”, vertelde List zelf. Na de bevrijding en de hereniging met haar vader, pleegde haar moeder zelfmoord. “Toen haar kind in veiligheid was, zag ze geen reden van bestaan meer.” De verhuizing naar Nederland werd getekend door een vete met haar stiefmoeder – begint niet elk sprookje zo? – en een passage in een weeshuis. Lelijk en geen talent “De theaterbruid van Ramses Shaffy”, zo werd List ook genoemd. Vanaf 1964 – List had er dan een eerste televisie-ervaring op zitten in de talentenjacht Nieuwe LIESBETH LIST ‘‘Ik maak me geen zorgen over de toekomst. Tot ik doodga, wil ik leven. Ik hoop dat dat nog lang is.’’ Oogst en de Rob de Nijs Show – werkten de twee samen in het legendarische theaterprogramma Shaffy Chantant. Tot het einde bleven hun levens verstrengeld. Zo was er de film De Liefdeswacht (1974), waarin ze beiden speelden, maar het is vooral het duet Pastorale uit 1968 dat het collectieve geheugen heeft gehaald. “Ik was destijds samen met een schrijver van wie ik de naam zelfs niet meer wil noemen (Cees Nooteboom, red.). Hij vond mij lelijk, hij zei dat ik geen talent had. Maar bij Ramses vond ik liefde.” Een verhouding hadden de twee evenwel nooit. Hersenletsel Er waren ook dieptepunten. “Vooral in de jaren tachtig kon ik niets goed doen.” ‘Liesbeth Slist’ en ‘Een muzikaal braakmiddel’, noemden de critici haar in die tijd. “Mijn zalen raakten leeg. Onverdraaglijk. Het voelde als een vernedering’’, zei ze enkele jaren geleden in het Algemeen Dagblad. Toch heeft ze vooral rijke decennia gekend, met uitstapjes naar de VS en Engeland, een gevierde Jacques Brel-hommage en de bejubelde musical Piaf.

Tot nu. List heeft besloten niet meer op te treden, geen interviews meer te geven en zich terug te trekken uit het openbare leven. 75 is ze, en ze lijdt aan een vorm van dementie als gevolg van een hersenletsel uit het verleden. De timing van die beslissing is niet toevallig, want oktober zou ‘haar’ maand worden. Op 2 oktober vindt de première plaats van de musical Liesbeth List over haar leven en werk. Kort daarna verschijnt de biografie De Dochter van een Vuurtorenwachter. Er wachtte een druk schema. Te druk.

List heeft het er lastig mee. “Alles is gezegd, alles is gedaan. Dat is waar. Maar stel dat iemand met mij een duet zou willen zingen, dat zou toch geweldig zijn? Zo heb ik altijd geleefd: kijken wat er op mijn pad komt”, vertelde ze gisteren in De Volkskrant. Die gretigheid komt meteen daarna terug: “Ik maak me geen zorgen over de toekomst, dat heb ik nooit gedaan. We zien wel. Tot ik doodga, wil ik leven. Ik hoop dat dat nog lang is.”