Zomaar een ballonnetje

Een ballonnetje kan nooit kwaad, moet Johan Van Overtveldt hebben gedacht toen hij vanmorgen op Radio 1 zei dat er ook “rustig naar de NMBS kan worden gekeken als het gaat over de mogelijke privatisering van overheidsbedrijven”. Meer was het niet, maar in een mum van tijd hadden alle partijen een reactie klaar. En op een voorzichtige Alexander De Croo na, waren ze allemaal afwijzend. De combinatie van de woorden ‘NMBS’ en ‘privatisering’ is voor bijna alle partijen en vakbonden voldoende om moord en brand te schreeuwen. Terwijl het in het vooruitzicht van de liberalisering van de spoorwegen in 2023 toch interessant zou zijn om een discussie te voeren over onze NMBS. Al moet je dan wel beginnen met een iets beter gedefinieerd uitgangspunt. Wat bedoelt Van Overtveldt nu eigenlijk met privatisering? De hele boel verkopen? Met de 3 miljard schuld erbij? Als we een gek zouden vinden die de NMBS wil hebben in de vorm waarin het bedrijf nu verkeert, kunnen we niet snel genoeg toehappen. Dan krijgen we in één klap 3 miljard extra op de begroting. Dat zou pas een structurele maatregel zijn! Je reinste onzin natuurlijk, en die vorm van privatisering is ook niet wenselijk. In Groot-Brittannië is bewezen dat het geen goed idee is om het volledige spoorwegnet over te laten aan de privésector. Voor de reizigers werd het een pak duurder, de service was niet meteen beter en de veiligheid kwam in het gedrang. Nee, we moeten de controle over het openbaar vervoer in overheidshanden houden, maar dat neemt niet weg dat er bepaalde lijnen kunnen worden geprivatiseerd. In enkele Nederlandse provincies gebeurt dat. De provincies hebben daar lijnen in concessie gegeven, en dat werkt. Als Van Overtveldt over een dergelijk systeem wil praten, moet hij zeker alle betrokkenen rond de tafel zetten. Maar niet meteen. De NMBS heeft nu andere katten te geselen. Het is een overheidsbedrijf met niet alleen een gigantische schuld, ook met een logge structuur waarin talloze, meestal politiek benoemde en dik betaalde, directeuren een zitje hebben en met oppermachtige vakbonden die het bedrijf bij de minste onenigheid lam leggen. Maar het ergste is: de NMBS slaagt er niet in de reizigers de service te geven die ze verdienen en waarvoor ze als burgers van dit land betalen. Als de politici zo snel en doortastend zouden optreden om de NMBS te saneren als ze vandaag reageerden op de vage opmerking van Van Overtveldt, zag het er voor de NMBS misschien al een pak beter uit. Maar dat hebben ze nooit gedaan. Het kan zijn dat we ooit de privésector mee moeten inzetten voor ons openbaar vervoer, maar laten we nu maar eerst eens werk maken van een echte sanering van de NMBS. Dat is natuurlijk moeilijker dan een ballonnetje oplaten.