Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Kettingzaag regeert weer in Amazonewoud
Bosbescherming is weer de laatste prioriteit van de Braziliaanse regering: een stuk tropisch woud zo groot als anderhalf keer België mag ontgonnen worden. “Dit is de grootste aanslag op het Amazonewoud in vijftig jaar.”
De Braziliaanse president, Michel Temer, heeft per decreet een einde gemaakt aan de bescherming van een gigantisch stuk tropisch woud. Het Renca-reservaat ligt in het noorden van Brazilië en beslaat een oppervlakte van 46.000 vierkante kilometer, of anderhalf keer België. Door het decreet mag in 30% van het gebied gezocht worden naar grondstoffen. Er zou veel goud in de grond zitten.
Volgens Temer zal zijn beslissing weinig gevolgen hebben voor het milieu en de plaatselijke indianenstammen. De meest kwetsbare gebieden blijven immers beschermd. “De ontsluiting van het gebied zal op een duurzame manier gebeuren en de investeringen zullen nieuwe welvaart creëren”, luidt het in de regeringsmededeling.
Economisch moeras
Maar daar denkt senator Randolfe Rodrigues anders over. “Dit wordt de grootste aanslag op het Amazonewoud in de jongste vijftig jaar.” Ook milieuactivisten schuwen de grote woorden niet. “Er zal ongetwijfeld goudkoorts ontstaan”, zegt Mauricio Voivodic van WWF Brazilië. “De nieuwe wegen leiden automatisch tot ontbossing, verlies aan biodiversiteit en bedreigen het woongebied van de inheemse volkeren.” Dat Temer een beschermd natuurgebied openstelt voor mijnbouw, is niet toevallig. Milieu is al enkele jaren geen prioriteit meer voor de Braziliaanse overheid. Dat heeft veel te maken met het economische moeras waarin het land is gesukkeld. Brazilië is niet langer het wonderkind, maar het zorgenkind van de wereldeconomie. En dan zijn meer middelen geoorloofd om de motor weer te doen aanslaan. Onder het bewind van de linkse president Lula (2002-2010) leek Brazilië goed op weg zijn gigantische natuurlijke rijkdommen beter te beheren. Niet dat de massale kap van het Amazonewoud gestopt werd, maar het tempo waarin dat gebeurde, verminderde drastisch. “In 2004 werd jaarlijks ruim 25.000 vierkante kilometer woud gekapt. In 2012 was dat teruggelopen tot minder dan 5.000 vierkante kilometer. Een daling met 84%”, zegt Philip Fearnside, een ecoloog verbonden aan het Nationaal voor het Onderzoek van het Amazonewoud. Dat was onder andere te danken aan een moratorium voor sojaplantages. “Maar intussen is het tempo opnieuw scherp gestegen. Vorig jaar werd 29% meer tropisch woud gekapt dan het jaar voordien.”
Sojaboer/minister
Dat het ontbossingstempo onder Lula sterk daalde, was minder te danken aan het groe- ne beleid van de toenmalige president dan aan economische factoren. De prijs van soja en vlees op de internationale markt kelderde. En omdat Brazilië het economisch zo goed deed, was de Braziliaanse munt te duur voor de export. Maar terwijl Lula nog probeerde groene ac- centen te leggen, verwaterde dat onder Dilma Rousseff. In 2012 werden de wetten die de bossen beschermden, afgezwakt. Het legaal kappen van bomen werd makkelijker. Onder Temer lijkt Brazilië helemaal terug naar af. Volgens Fearnside hebben de belangengroepen die de “ontwikkeling” van het regenwoud promoten, duidelijk aan politieke invloed gewonnen. Niet alleen landeigenaars maar ook grote sojaproducenten vinden opnieuw een welwillend oor bij de regering. En dat is geen toeval. “Blairo Maggi, de huidige minister van Landbouw, is de grootste sojaboer van Brazilië. Toen hij nog gouverneur van Mato Grosso was, kreeg hij van Greenpeace de ‘gouden kettingzaag’. Daarmee werd hij uitgeroepen tot de grootste ontbosser van het land. En Osmar Serraglio, ondertussen minister van Justitie, was als parlementslid de drijvende kracht achter de ontmanteling van het instituut dat speciale zones creëert voor de inheemse volkeren. Die zones zijn niet alleen goed voor de indianen, maar ook voor de bescherming van het regenwoud.” Niet alleen het Amazonewoud – nog altijd de grootste groene long op aarde – ligt onder vuur. In de Cerrado – een ontoegankelijk savanneachtig gebied dat ruim 20% van Brazilië beslaat – wordt nog meer gekapt en afgebrand. Tussen 2013 en 2015 verdween daar
PHILIP FEARNSIDE Ecoloog “In 2004 werd jaarlijks ruim 25.000 vierkante kilometer woud gekapt. In 2012 minder dan 4.500 vierkante kilometer. Intussen is het tempo opnieuw scherp gestegen.”
30.000 vierkante kilometer (de oppervlakte van België) bos.
Alle inspanningen in vlammen op
Vorige week nog luidde een ‘vereniging van verontruste wetenschappers’ daarover de alarmbel. “Deze zomer zijn alle inspanningen die Brazilië doet in de strijd tegen de klimaatverandering in vlammen opgegaan.” Volgens de wetenschappers moet al die ongerepte natuur helemaal niet aangesproken worden. “Brazilië heeft genoeg braakliggende grond om de sojaproductie op te drijven.”
Volgens Fearnside is er niet één snelle oplossing om de boskap weer onder controle te krijgen. “Maar het zou helpen als het ministerie van Milieu meer middelen krijgt. Dat is altijd stiefmoederlijk behandeld, en met deze regering is er absoluut geen beterschap in zicht. Ze wil nu zelfs de oude weg tussen Manaus en Porto Velho – dwars door de Amazone – opnieuw openen. Alle infrastructuurplannen samen maken dat de helft van wat nog overblijft aan Amazonewoud, opengesteld zal worden voor wat ik de ‘coalitie van ontbossers’ noem.”