Hete herfst dus

H et wordt dus een hete herfst. De vakbonden hebben het nu al zo vaak aangekondigd dat we het wel moeten geloven. Vandaag herhaalt ABVV-secretaris Rudy De Leeuw het dreigement nog eens in deze krant. De regering blijft volgens hem de bonden negeren, dus moeten ze wel op straat komen. Dat is wat bonden doen als de rechten van werknemers dreigen te worden aangetast. En met een regering die een zeer liberale economische koers vaart, een zwaar bezuinigingsbeleid moet voeren en graag tegemoetkomt aan de verzuchtingen van de bedrijfswereld, is het goed dat er vakbonden zijn die het regeringswerk kritisch benaderen. Al moet die kritische benadering meer zijn dan een pleidooi om alles te houden zoals het is.

Hoe nefast het kan zijn om zich als vakbond vast te klampen aan een bestaande situatie, werd vorige week pijnlijk duidelijk. Uit verschillende getuigenissen van beginnende leerkrachten bleek dat het in het onderwijs nog altijd mogelijk is om jarenlang van de ene baan in de andere te sukkelen zonder ook maar enig uitzicht op een vaste aanstelling. Dat komt omdat vastbenoemde leerkrachten die elders uit de boot vallen, altijd voorgaan. De bonden verdedigen die vaste benoemingen met hand en tand, maar intussen keuren ze het goed dat niet-vastbenoemden jaar na jaar in onzekerheid leven. Het is doodjammer dat ze niet willen inzien dat het hele systeem aan een herziening toe is, en dat daar veel meer mensen beter van zouden worden dan nu alleen de leerkrachten met een vaste aanstelling.

Het zijn harde tijden voor werknemers, niet alleen in het onderwijs. Vaste aanstellingen zijn niet meer vanzelfsprekend. Arbeidsvoorwaarden moeten altijd weer aangepast worden aan de evoluerende arbeidsmarkt. Werkgevers vragen flexibiliteit, tijdelijke banen en Flexi-Jobs, die wel voor werkgelegenheid zorgen, maar ook kunnen leiden tot gemakkelijke ontslagen en zelfs uitbuiting. Het zijn dus ook harde tijden voor de vakbonden. Keihard de vaste aanstellingen en de verworven rechten verdedigen, is niet meer voldoende. Er wordt van de bonden gevraagd om creatief mee te denken over het veranderende arbeidsproces. Niet alleen in het onderwijs, maar in alle sectoren.

Alleen ijveren om te behouden wat we hebben, is niet meer van deze tijd. De bonden zijn terecht zeer bezorgd omdat de regering wil bezuinigen op de pensioenen. Maar om ons mooie pensioenstelsel in leven te houden, kunnen we niet verder gaan zoals we bezig zijn. Het is misschien wijzer om dat toe te geven en samen met de regering en de werknemers te bouwen aan een eerlijke pensioenhervorming. De bonden moeten daarbij vooral opkomen voor de zwaksten en voor sociale rechtvaardigheid. Die taak blijft van cruciaal belang in deze tijden. Maar ze moet wel naar behoren worden uitgevoerd.