Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Gevecht om de ziel van Noorwegen
Aan de vooravond van de nationale verkiezingen laait in Noorwegen het debat over nieuwe olieboringen in noordpoolgebied hoog op.
Maandag trekken de Noren naar de stembus om een nieuwe regering te kiezen. Aan de vooravond van de verkiezingen domineren nieuwe olieboringen in het noordpoolgebied de campagne. In de Barentszzee, deel van de Noordelijke IJszee, zullen dit jaar een recordaantal olievoorraden worden verkend. De Noorse olie-industrie ziet al meer dan zestien jaar haar productie dalen en door de lage olieprijzen gingen al 25.000 jobs verloren. Daarom rekent ze nu op nieuwe, meer noordelijke, bronnen om haar voortbestaan te garanderen. “De Barentszzee biedt ons de grootste kans”, zegt een Noorse oliebaas in The Financial Times. “Ons overleven hangt ervan af.”
Maar milieuactivisten, linkse politici én steeds meer Noren verzetten zich tegen de plannen. Voor het eerst vindt een meerderheid van de bevolking dat de olie in de grond moet blijven om het klimaat te beschermen. Het toont de moeilijke spreidzit van een land dat een groot deel van zijn welvaart te danken heeft aan olie en gas, maar tegelijk zijn groene imago wil cultiveren.
Milieuvriendelijk boren
De uittredende rechts-conservatieve regering stelde in mei voor het eerst in twintig jaar nieuwe gebieden voor olieboringen open, noordelijker dan ooit. Dertien olieconcerns mogen zoeken naar olie in de Barentszzee. Volgens minister-president Erna Solberg zullen de boringen het milieu niet schaden, want “Noorwegen doet olieboringen op een milieuvriendelijke manier”. Ook de Noorse Arbeiderspartij steunt nieuwe boringen. Maar de kleinere linkse partijen verzetten zich en willen een ban op olieboringen in de Noordelijke IJszee. De Arbeiderspartij ligt dan wel voor in de peilingen, ze zullen die kleinere partijen, vooral de groenen, waarschijnlijk nodig hebben om een regering te vormen. Het is een moeilijke evenwichtsoefening. Al decennialang wordt de Noorse economie geschraagd door de olie- en gasindustrie. Met belastingen en de winst van het oliebedrijf Statoil – waarvan de overheid de meerderheid van de aandelen heeft – werd het grootste beleggingsfonds ter wereld opgericht. Het is de spaarpot van de Noorse bevolking en moet de toekomst van de Noorse pensioenen garanderen.
Noordpoolgebied
Om het fonds te blijven spijzen, wil Statoil nu meer in noordpoolgebied boren. Twee derde van Noorwegens nog niet-geëxploiteerde olievelden liggen in de Barentszzee, sommige analisten schatten dat er mogelijk 18 miljard vaten zijn op te halen. Maar het klimaat betaalt de prijs. “De oliescheepvaart gebruikt vaak zware olie die veel roet uitstoot. Dat roet slaat neer op het ijs, waardoor het sneller smelt”, zegt Greenpeace. En de lokale fauna en flora zullen worden getroffen. Bovendien, zo berekende de University College Londen, mogen er geen olie- en gasvelden in de Noordelijke IJszee meer worden uitgebaat als we de opwarming van de aarde onder de twee graden willen houden, zoals in het klimaatakkoord van Parijs afgesproken. Noorwegen was trouwens een van de eerste landen om dat akkoord te ratificeren. De Noren pakken graag uit met hun groene imago, ook al zijn ze de grootste olieproducent van West-Europa. Een op de drie verkochte wagens rijdt elektrisch, tegen 2025 moet dat 100%. Het parlement besliste dat het Noorse staatsfonds alle ‘vuile’ steenkoolaandelen moest dumpen, terwijl het wel gevoed wordt door olie- en gasinkomsten.
Voor milieuorganisaties is de maat vol: ze hebben een rechtszaak aangespannen tegen de overheid. Niet alleen wordt het klimaatakkoord van Parijs met voeten getreden, de boringen gaan ook in tegen de grondwet. Voor de The Financial Times is de strijd dan ook meer dan een verkiezingsthema. “Dit is niet minder dan een gevecht om de ziel van Noorwegen”, schrijft de Britse krant.