“Als je geen 350 km omrijdt, troggelt de douane je af”

Honderdduizenden vakantiegangers moesten deze zomer opnieuw smeergeld geven aan de Bulgaarse douane en politie. Ook na tien jaar EUtoezicht blijft corruptie er dagelijkse kost.

Rukiye Cigli (49) is alleenstaande moeder en ambtenaar bij Stad Gent. Ook dit jaar ging ze met de wagen op vakantie naar Turkije. Maar aan de grens met Bulgarije liep het mis. “De richtingaanwijzer leidde ons naar een donkere zijbaan, om negen uur ’s avonds. Politieagenten hielden ons tegen omdat we zogezegd geflitst waren. We vroegen het ticket met onze boete, maar dat kregen we niet. Met een matrak in de hand, begon de agent tegen mijn zoon van 19 te schreeuwen. Hij beweerde dat hij vluchtmisdrijf had gepleegd en naar de rechtbank in Sofia moest gaan. We zouden allemaal minstens een week in de gevangenis vliegen voor het proces. Of we konden 500 euro betalen.” Ondanks de angst bleven Rukiye en haar zonen kalm. Na twee rondjes onderhandelen betaalden ze 200 euro aan de agent. “Achteraf denk ik dat het bord opzettelijk was geplaatst. Ze waren zo goed voorbereid. En vertrouwen in het Bulgaarse gerecht had ik ook niet, anders had ik niet betaald.”

Volgens EU-parlementslid Kati Piri zijn er elk jaar minstens 350.000 Europese reizigers, veelal met Turkse roots, die met de auto naar Turkije trekken. Dat is goedkoper dan met het vliegtuig. Maar de kortste weg loopt via Bulgarije, waar douanebeambten, agenten en zelfs garages zich verrijken op kap van die reizigers.

Volkan Erer (35) uit Genk: “Ik gaf al mijn boorddocumenten af en de douanebeambte zei dat ze niet geldig waren. Als ik 10 euro liet zien zei hij dat ik een nachtje aan de grens mocht wachten. Ik moest 20 euro op de grond van zijn loket gooien, zodat het niet opviel. Toen pas kreeg ik mijn papieren terug.”

Spijkers op de weg

Reizigers hebben vaak geen andere keuze dan de corruptie en de slechte omstandigheden te ondergaan. “Aan de douane stond kilometers file omdat de Bulgaren maar twee poorten openhouden en 10 minuten pauze namen na elke twee auto’s”, zegt Attilla Akin (24). “Ik zat met mijn zieke vader zes uur vast in de hitte. Ze rekenen dubbele prijzen aan voor benzine en strooien spijkers op de weg.” Vijftig meter verder staat dan een bandencentrale.

Rukiye somt de ‘vakantieherinneringen’ van vrienden en kennissen op. “Een sigaret op de grond gooien op een parkeerterrein: 20 euro boete. Verkeerd parkeren op een parkeerterrein: 50 euro boete. Verplicht desinfecteren van de auto: 3 euro. En nooit krijg je wisselgeld. Ze staan met een hamer klaar om je bagage na te kijken. Je voelt je gewoon verschrikkelijk onveilig en onzeker.”

Piri en haar Belgische collega-Europarlementslid Kathleen Van Brempt (sp.a) willen

maatregelen. “In veel landen is het cash afrekenen van politieboetes al verboden. Als Bulgarije te weinig mankracht heeft aan de grens, dan moet er hulp komen. Dat zijn eenvoudige maatregelen”, zegt Piri aan de telefoon. “Deze belemmering van het vrije verkeer van personen kan echt niet meer door de beugel.”

EUgeld tegen corruptie

Toen de Europese Unie Bulgarije in 2007 toeliet, plaatste ze het land onder extra toezicht door de zware corruptie. Dankzij dat zogenaamde CVM-mechanisme stroomt EUgeld naar Bulgarije, bijvoorbeeld om anticorruptietrainingen bij rechters te organiseren. “Maar hoe effectief is die steun en hoe streng houdt de Commissie de vooruitgang in de gaten?”, vraagt Piri zich af.

Uit de rapporten van de Commissie blijkt dat de corruptiepraktijken na tien jaar toezicht nog steeds overleven. De vooruitgang is ‘beperkt’. Is Bulgarije te vroeg toegelaten tot de Unie? Van Brempt: “Het was ongetwijfeld te vroeg, maar sommigen argumenteerden dat je meer controle hebt over een EUlid dan een land buiten de Unie. Dat kan een geldig argument zijn. Alleen mag de aandacht voor corruptie nu zeker niet verslappen.”

En dat gevaar dreigt bij de komende begrotingsdiscussies, vindt Van Brempt. “Die CVM-projecten zijn duur en gaan traag, maar het zou een totaal verkeerde strategie zijn om daar nu op te besparen.”

Op 1 januari wordt Bulgarije Europees voorzitter. Een mooie kans om de problemen aan te pakken, vindt Piri. Rukiye is minder mild. “Als je zoveel Europeanen uitbuit en je niet kunt gedragen tegenover gasten, heb je geen recht op dat voorzitterschap.”

GISELLE NATH

Kati Piri stelt een zwartboek met getuigenissen samen voor de regering van Bulgarije. Wil wil getuigen kan mailen naar kathleen.vanbrempt@spa.be.