Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Referendum Catalonië overschaduwd door brutaal politiegeweld
Meer dan 800 gewonden na meerdere politieraids Catalanen vastbesloten: “Spanje is de vijand”
Honderden gewonden. Stembureaus die met hamers worden opengebroken door gepantserde ordetroepen. Vreedzame bezetters van stemlokalen die aan de haren naar buiten worden gesleurd en klappen krijgen van de wapenstok. Los van de uitslag is de dag van het Catalaanse referendum een trieste dag geworden voor Spanje. En de kloof tussen Madrid en Barcelona is nog verder uitgediept. “Nu laten we ons zeker niet meer tegenhouden door Spanje.”
“Moet je dit zien?” In de lange rij voor het stembureau aan de Plaça Joan Carles I begint iedereen geschokt naar zijn gsm te kijken. Naar de beelden van bloedende gezichten en naar agenten van de Nationale Politie die met hun wapenstok inknuppelen op demonstranten die de handen in de lucht steken. Het is kort na 9u als de eerste beelden binnenlopen. Het zullen er in de loop van de ochtend alleen maar meer worden. Catalaanse independentistas die gewond raken door grote rubberen ballen van de oproerpolitie. Ouderen en vrouwen met een gezicht vol bloed na een klap van een wapenstok. Jongeren die aan de haren uit een stembureau worden gesleurd of van de trap worden gegooid omdat ze de gemaskerde en gepantserde ordediensten de toegang tot stembureaus proberen te ontzeggen. De foto’s en filmpjes worden massaal rondgestuurd via sociale media. En bij elk nieuw beeld groeit de afkeer.
Onverzettelijk tegen genadeloos
Het zijn beelden waar beide politieke kampen hun voordeel mee kunnen doen. Voor de Spaanse regering van Rajoy, die het politieoptreden “legitiem” en “proportioneel” noemt, vormen ze het bewijs van onverzettelijkheid tegenover het illegale Catalaanse referendum. Voor de Catalaanse regering tonen ze hoe genadeloos de Madrileense repressie wel is.
Maar in de straten van Barcelona zien ze vooral het bloed en de klappen. Vreedzaamheid was hét ordewoord bij de start van het referendum. Veel Catalanen hadden verwacht dat rustige maar vastberaden, menselijke blokkades genoeg zouden zijn om hun referendum mogelijk te maken. Daarom zaten ze gistermorgen al om 5u – vier uur voor de stemlokalen zouden openen – met vele honderden te wachten. Jongeren en ouderen door elkaar. Klaar om de armen in elkaar te haken en een levend schild te vormen. Sommigen hadden hun stemlo-
CARMEN MARTORELL Inwoonster van Barcelona “We nemen onze toekomst zelf in handen en daar kan Spanje niets tegen doen.”
kaal een heel weekend bezet gehouden met geïmproviseerde festivals en feesten. Zoals in de lagere school Pau Casals in de wijk Gracia, waar de opening van het stemlokaal werd afgewacht met een sessie ochtendlijke straatyoga. Alles in een sfeer van blijde verwachting.
Met succes, zo leek het lang. De Catalaanse Mossos d’Esquadra kwamen langs om de stemlokalen te sluiten, zoals het gerecht had opgedragen. Maar de agenten zagen de massa en vertrokken weer onder het motto “we hebben geprobeerd, maar het lukt niet”. De uren gingen voorbij zonder dat er nieuwe agenten opdoken. Een poging om het internet in de stemlokalen uit te schakelen, werd door de Catalanen omzeild. Maar toen kwam de Nationale Politie in actie, niet bang om zich met geweld een weg door de menselijke schilden te banen. Ze braken met hamers de deuren van stembureaus open en namen stembussen in beslag. “We waren compleet verrast”, zegt Marta Rovira, woordvoerder van de leidende Catalaanse partij Junts pel Sí. “De Catalaanse overheid wist niet dat de Nationale Politie daarvoor ingezet zou worden.”
“Spanje is de vijand”
“Voor mij bewijst dat geweld nog maar eens wat ik allang weet”, zegt Toni B. Privat (50), een ambtenaar die als vrijwilliger bijspringt om de stemming aan Plaça Joan Carles in goede banen te leiden. “Spanje is de vijand.” “In mijn ogen wordt Catalonië door Spanje bezet. Ze hebben geen enkel respect voor onze vragen. En indien nodig, dan sturen ze hun troepen om ons klein te krijgen. Dat zijn geen landgenoten, het zijn kolonisten.”
Carmen Martorell (55), een acupuncturiste uit Barcelona, knikt instemmend. “Ze denken dat ze ons bang kunnen maken. Maar ze vergissen zich. We laten ons niet langer bang maken, door niemand. Die fase is voorbij. Zoals ook de fase van onze woede eigenlijk voorbij is. We worden gedreven door enthousiasme, omdat we geloven dat we onze toekomst zelf in handen zullen hebben. En daar kan Spanje niets aan doen.”
Hoewel zowat overal in Catalonië stembureaus gesloten werden, zou het stemmen op veel plaatsen gewoon een hele dag doorgaan. Aan de Plaça Joan Carles staan de buurtbewoners diep in de middag nog altijd in een lange rij aan te schuiven. Vaak in de gietende regen. Maar het lijkt niemand te deren. Kraag recht, paraplu omhoog en wachten maar. “Zonder al die Spaanse repressie zouden de helft van die mensen hier nooit gestaan hebben”, zegt Lali Roca. “Ze hebben ons gedwongen om te kiezen. Wel, we zullen kiezen.”
Over hoeveel stembureaus openbleven, lopen de verklaringen sterk uiteen. De Catalaanse regering sprak van 96%. Madrid hield het op: “Referendum? Welk referendum.” Feit blijft dat de Catalanen massaal een stem hebben uitgebracht. Illegaal of niet. Of Spanje dat nu erkent of niet. “En”, zegt Carmen Martorell: “We laten deze stem door niemand afpakken.”