Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Koning heeft miljoenen Catalanen ontgoocheld”
Carles Puigdemont (54), van onbekende burgemeester tot gezicht onafhankelijkheidsstrijd
In een langverwachte toespraak heeft de Catalaanse president Carles Puigdemont (54) opgeroepen tot internationale bemiddeling. Maar zonder het pad richting onafhankelijkheid te verlaten. Het Catalaanse parlement komt maandag samen om zich uit te spreken over de afscheiding van Spanje. De Spaanse regering is echter vastberaden om dat te voorkomen.
“We hadden van hem een boodschap van dialoog verwacht. Maar met zijn toespraak heeft de Spaanse koning miljoenen Catalanen ontgoocheld.” Een dag na de opmerkelijke televisietoespraak van de Spaanse koning Felipe VI, die de Catalaanse separatisten de mantel uitveegde, was het gisteren aan de Catalaanse leider Carles Puigdemont om de bevolking toe te spreken. Hij beblauwe dankte de Catalanen voor hun massale en vredevolle protestacties dinsdag, maar hij vermeed het woord onafhankelijkheid.
Tegelijk herhaalde hij zijn vraag om internationale bemiddeling. Ook de Europese Commissie liet gisteren weten dat Spanje en Catalonië dringend moeten overgaan tot dialoog. Maar aan Spaanse kant lijkt daar geen bereidheid toe te bestaan. “Wij praten niet met wie ons chanteert”, zei premier Rajoy duidelijk.
Bakkerszoon, geen bourgeois
Heel Spanje keek uit naar de toespraak van Puigdemont. Opmerkelijk, want tot goed anderhalf jaar geleden was de 55-jarige exjournalist een politieke nobody. Behalve dan in de Catalaanse stad Girona. Daar was hij in 2011 burgemeester geworden en had hij meteen naam gemaakt door de Spaanse vlag aan het stadhuis te vervangen door de estelada, de separatistische Catalaanse vlag met driehoek en witte ster.
Dat zijn eigen ster de jongste jaren ook omhoog schoot, heeft hij te danken aan de CUP, de extreemlinkse Catalaanse partij. Na de verkiezingen van september 2015 had Junts pel Sí, een coalitie van centrumrechtse en centrumlinkse onafhankelijkheidspartijen, niet genoeg zetels voor een meerderheid in het Catalaanse parlement. Ze hadden de steun nodig van de CUP, maar die verzette zich tegen Junts-leider Artur Mas. Omgeven door te veel schandalen, verantwoordelijk voor te veel besparingen en vooral verdacht van politiek opportunisme. Catalonië leek af te stevenen op nieuwe verkiezingen tot Mas plaatsmaakte voor de onbekende en onbesproken Puigdemont.
“Zijn naam kwam voor iedereen als een verrassing”, zegt journalist Jordi Grau, die vorig jaar een boek schreef over Puigdemont. “Maar hij heeft in anderhalf jaar tijd iedereen overtuigd. Vooral door altijd zichzelf te blijven. Spaanse politici vormen een echte kaste. Politicus word je van vader op zoon. Maar Puigdemont is anders. Zoon van bakkers. Een man van het volk, niet van de Catalaanse bourgeoisie. En dat is hij tot nog toe ook altijd gebleven.”
Charisma en overtuiging
Met zijn verwarde haardos ziet de Catalaanse president er eerder uit als een wat wereldvreemde intellectueel. Hij is een polyglot, die naast Catalaans en Spaans ook Frans, Engels en Roemeens spreekt. Dat laatste dankzij zijn Roemeense vrouw, met wie hij twee dochters heeft. Een man met weinig X-factor, lijkt het. “Maar als je met hem spreekt, voel je het charisma en de overtuiging. Puigdemont is een man van diepe overtuigingen, die zich door niets of niemand laat tegenhouden”, zegt Grau. “Hij is erg gelovig. Hij is 100% separatist, al sinds zijn tienerjaren. En hij is een man van zijn woord. Hij heeft de kiezers beloofd dat hij Catalonië onafhankelijk zou maken, en hij doet dat ook. Nog iets dat we in Spanje niet gewoon zijn: een politicus die zijn woord houdt. Net dat maakt hem nu zo populair.”
Volgens Grau zal niets Puigdemont nog van zijn koers kunnen doen afwijken. “Hij staat op het punt zijn droom te verwezenlijken. Hij weet dat Spanje hem daarvoor misschien tot een zware gevangenisstraf zal willen veroordelen. Maar dat zal hem niet stoppen of bang maken.”
Als Catalonië eenmaal onafhankelijk is, zal Puigdemont van het politieke toneel verdwijnen. Ook daarvan is Grau overtuigd. “Ook op dat vlak zal hij doen wat hij beloofde: plaats maken voor een ander. En zelf zal hij zich weer gaan bezighouden met journalistiek, zoals vroeger, en met cultuur.”