Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Een nachtmerrie die blijft duren
Kathryn Bigelow maakt opruiende film over racistisch politiegeweld in VS
Regisseur Kathryn Bigelow geeft een geschiedenisles en een adrenalinestoot met Detroit, een bikkelharde film over racistisch politiegeweld die het vuur aan de lont steekt van Black Lives Matter.
Begin dit jaar reed de 31-jarige Amerikaan Jocques Clemmons door een rood licht. Hij eindigde met twee fatale schoten in de rug. Hij was zwart, de agent blank. De ene is dood, de andere vrijgesproken. Er volgde een zoveelste protestactie van Black Lives Matter. Zaak gesloten.
De beweging krijgt een adrenalinestoot en een voorgeschiedenis met Detroit, dat je terugstuurt naar de rellen in Detroit van 1967, waarbij veertig doden vielen. Die rellen zijn al twee dagen bezig en de sfeer is gespannen, als de politie op een nacht binnenvalt in een motel. Wat volgt, is een horrorverhaal van racisme, sadisme en machtsmisbruik, in de VS bekend als het Algiers Motel-incident.
Regisseuse Kathryn Bigelow heeft er een spannende film van gemaakt, die vervolgens overgaat in een rechtbankdrama dat je pas echt opstandig maakt. Dat doet ze pas nadat ze uitgebreid de sfeer van Motown in die dagen heeft geschetst en je sympathie heeft gewonnen voor een tiental personages die elkaars leven die bewuste nacht kruisen.
Bigelow weet hoe je van waargebeurde geschiedenis een spannende film maakt. In
Zero Dark Thirty liet ze Jessica Chastain jagen op Osama bin Laden. Oscarwinnaar
The Hurt Locker gooide de oorlog in Irak op het scherm met een team Amerikaanse ontmijners. Ook voor Detroit schreef ze het scenario met journalist Mark Boal, van wie verondersteld wordt dat hij met de feiten komt.
Net als bij Zero Dark Thirty is het echter de ruimte voor interpretatie die telt. Wat er precies in dat motel gebeurde, is hun versie van de feiten. Bigelows snelle montage en hectische cameravoering maken er een beklemmende nachtmerrie van. Het is zo ondraaglijk dat je wil wegkijken; het is zo sterk dat je blijft kijken.
De straffe cast bestaat uit jonge acteertalenten, de meesten nog nobele onbekenden. Enkelen vertolken muzikanten van The Dramatics, een band die later hits zou scoren bij het legendarische Stax-label. Nadat hun optreden in het water is gevallen door de rellen, belanden twee muzikanten in het motel, waar ze zich op sleeptouw laten nemen door enkele blanke meisjes.
Wanneer de politie binnenvalt, moeten ze allemaal met de handen omhoog tegen de muur gaan staan. Ze hebben de pech dat dit de avond is waarop een geflipte flik zijn sadisme wil botvieren. De Engelse acteur Will Poulter (The Revenant) speelt hem met een verraderlijk onschuldige, jeugdige uitstraling. Hij weet dat hij zijn gang kan gaan, hij voelt zich veilig om zijn boekje te buiten te gaan.
Zo toont Detroit hoe brutaal racistisch geweld méér is dan alleen maar pech. Het heeft een groter kader: er is een samenleving die zulke uitspattingen toelaat. Enkele agenten laten zich meeslepen, een heel korps staat buiten om het te laten gebeuren.
Uncle Tom
Het racisme stuit tegen de borst, het sadisme wekt afschuw op. Maar het is de onaantastbaarheid van de daders die een vieze smaak in de mond nalaat wanneer de film niet stopt bij de horror, maar verdergaat tot in de rechtszaal. Het stopt nooit.
Een mogelijk bezwaar tegen de film is dat die de zwarte Amerikaan alweer in de rol van slachtoffer toont. Maar het lijkt ook weinig zinvol om een gewelddadige geschiedenis te verzwijgen. Het is aan andere films om ook zwarte superhelden te tonen.
Bovendien zoekt Detroit de nuance op. Het wordt meer dan een verhaal van slachtoffers versus daders. Acteur John Boyega speelt een tussenfiguur, een gespleten man die worstelt tussen sympathie voor zijn zwarte broeders en zijn uniform. Hij speelt Melvin Dismukes, een veiligheidsagent uit de buurt die probeert de gemoederen te bewaren. Hij is een Uncle Tom, en hij wordt verafschuwd door beide kanten, maar het is wellicht naar hem dat je sympathie nog het meest uitgaat.
Wat een acteur, die Boyega. Hij werd wereldberoemd als de zwarte stormtrooper in
Star Wars: The Force Awakens, maar is duidelijk meer dan klaar voor het grotere werk. Dit wordt een hele grote.
Geschiedenisles
1967 was toen, exact een halve eeuw geleden. Maar Bigelow weet de historische anekdote te overstijgen. De indruk mag niet worden gewekt dat deze misdaad op zich staat. Het is niet zomaar ‘een incident’. Daarom zadelt ze de kijker bij aanvang van de film op met een hele brok tekst, die de grote migratiebeweging van de Afro-Amerikanen vertelt, op schilderijen van de kunstenaar Jacob Lawrence. Aan dit geweld gaat een geschiedenis vooraf, een geschiedenis die tot vandaag loopt.
Bigelow roept goed het tijdskader op, maar driekwart van de tijd vergeet je dat dit zich niet nu, maar vroeger afspeelt. Dat maakt Detroit tot een opruiende film.
JEROEN STRUYS