Verkoopcijfers dalen, concurrentie van supermarkten vergroot

xfam Fairtrade overweegt om de kleinere wereldwinkels te sluiten of volledig om te vormen. Een gebrek aan vrijwilligers, dalende verkoopcijfers en de concurrentie van de grootwarenhuizen dwingen de top het roer om te gooien.

Het is vandaag feest bij Oxfam, dat bijna vijftig jaar bestaat. De Week van de Fairtrade – dat het belang van eerlijke handel in de verf moet zetten – wordt afgesloten. Zo kunnen klanten een leeg pakje koffie komen ruilen voor een gratis exemplaar van Oxfam. Maar achter de schermen zijn er kopzorgen. Alleen al de laatste drie jaar sloten zeven winkels de deuren. Op een totaal van 234. De oorzaak? “Vooral een gebrek aan medewerkers”, zegt John Vanwynsberghe, verkoopdirecteur van Oxfam-wereldwinkels. “De wereldwinkels zijn zelfstandige vzw’s, die moeten rekenen op vrijwilligers.” In totaal op maar liefst 8.000. “De oudere generatie uit de beginjaren zeventig verdwijnt, de jongeren nemen het niet over. Die hoppen vooral van de ene vrijwilligersjob naar de andere. Dat is overal zo”, zegt diensthoofd communicatie Marijke Moyson. Ook de verkoop van de eerlijke handel-producten slinkt. In sommige winkels gaat het over een daling van 9% de jongste maanden. Volgens Vanwynsberghe gaat het gemiddeld over een daling van 5% sinds begin dit jaar. Vorig jaar daalde de verkoop gemiddeld 2 à 3%. “Koffie doet het niet zo goed: 6% minder verkocht. Ook de sapjes (-15%) slaan niet meer aan. Te veel suiker, redeneren de klanten.”

Nochtans: fairtrade zit in de lift. Vorig jaar gaf de Belg gemiddeld 14,30 euro uit aan eerlijke handel-producten. Voor het vierde jaar op rij een stijging. “Maar in plaats van bij ons, kopen mensen fairtrade vaker in grootwarenhuizen. Het aanbod is er groter geworden, ze zijn ook meer en later open”, zegt Vanwynsberghe. Dus moet het anders. “Mogelijk zullen we 10% van de kleinere dorpswinkels – een dertigtal – moeten sluiten en omvormen tot webshops. Dat geeft ons ruimte om de winkels in steden te renoveren en gezellig in te richten met een koffie- en vergaderhoek.” “Net zo goed kunnen we alle winkels behouden en herlokaliseren. Een betere locatie doet de omzet tot 40% stijgen.” Ook het Nederlandse model – geen vzw’s, maar commerciële winkels – lijkt een optie. “Ten slotte overwegen we samen te werken met Vredeseilanden en Broederlijk Delen. Of met lokale voedselteams. Door bijvoorbeeld lokalen te delen, en samen activiteiten te organiseren.” Of het dan slecht gaat met de koepelorganisatie Oxfam Fairtrade? Neen, zegt Vanwynsberghe. “Een deel van onze inkomsten komt uit de Wereldwinkels. Ze zijn ons belangrijkste communicatiekanaal om fairtrade te promoten. Tegelijk verkopen we ook producten rechtstreeks aan supermarkten, en exporteren en verdelen we ze ook. En daar zitten de cijfers wél in de lift.”