Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Oostenrijk krijgt jongste staatshoofd ter wereld
Ook christendemocraten winnaars na vuile parlementsverkiezingen
De Oostenrijkers maken een ruk naar rechts. De ÖVP van Sebastian Kurz is zondag de grote winnaar geworden van de parlementsverkiezingen. De 31-jarige Kurz wordt daarmee de jongste president ooit in Europa en de jongste ter wereld. Het programma van Kurz schurkt aan tegen dat van de radicaal-rechtse FPÖ - strengere immigratieregels, een volledige stop van de illegale migratie waardoor een alliantie met FPÖ een uitgemaakte zaak lijkt. Vooral de groenen kregen een flinke pandoering van de Oostenrijkse kiezer.
Oostenrijk stevent af op een regering met de extreemrechtse Vrijheidspartij FPÖ en de christendemocratische volkspartij ÖVP. Uit de eerste uitslagen komt de ÖVP van de piepjonge Sebastian Kurz (31) als grote winnaar uit de bus met 31,4% van de stemmen.
De ÖVP wint hiermee fors terrein. De partij laat de FPÖ achter zich. De sociaaldemocratische SPÖ stabiliseerde volgens de laatste uitslagen op 26,8%. De rechts-radicale partij van de ooit met neonazi’s flirtende Heinz-Christian Strache ging met 5,8% vooruit en haalde 26,3%. Hiermee zette de partij de beste score neer sinds 1999. De Groenen kregen een oplawaai van min 8,7% en zouden met 3,7% net niet de kiesdrempel van 4% halen.
Balkanroute
Hoewel er verschillende coalitiemogelijkheden zijn, lijkt Oostenrijk zich op te maken voor een regering tussen de FPÖ en de ÖVP van huidig minister van Buitenlandse Zaken Sebastian Kurz. Die vindt zichzelf te jong voor kinderen, maar oud genoeg om de nieuwe kanselier van de 8,7 miljoen inwoners tellende Alpennaar republiek te worden.
Oostenrijk heeft er een bizarre en vuile verkiezingscampagne op zitten. Kurz, die er prat op gaat dat hij de Balkanroute voor vluchtelingen heeft gesloten, slaagde erin de thema’s van de FPÖ te kapen. In 2015 kreeg Oostenrijk 90.000 vluchtelingen over zich heen, relatief meer dan Duitsland. Koren op de molen van de FPÖ die helemaal de eurosceptische en islamvijandige kaart uitspeelde. Op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis flirtte de partij met de kaap van 35% in de peilingen, ten koste van de ÖVP. Tot Sebastian Kurz daar eerder dit jaar de macht overnam en vrij snel de stekker uit de grote coalitie met de SPÖ trok. Kurz besloot de FPÖ met gelijke wapens te bevechten. In een strategienota omschreef hij de basisstemming van de Oostenrijkse bevolking met kernwoorden als angst, nijd, haat en ontstemd over het systeem. Hij zag vooral angst voor buitenlandse overheersing en het gevoel niet meer baas in eigen huis te zijn.
Volgens Kurz was er maar één manier om de FPÖ af te remmen en dat was tegemoetkomen aan deze basisstemming. Kurz stuurde zijn partij richting rechts met belofte om de migrantenroutes Europa te sluiten, de sociale uitkeringen voor asielzoekers op een laag niveau te houden en vreemdelingen uit te sluiten van uitkeringen tot ze vijf jaar in Oostenrijk gewoond hebben. Tijdens de campagne verbond hij ieder thema met migratie, of dit nu over crèches, belastingen of rechtvaardigheid ging. Dat leverde hem spottende commentaren op. “In de verkeerspolitiek zou hij zeggen dat het probleem de burkadraagsters zijn die illegaal dubbel parkeren op de rijbaan voor islamitische crèches”, merkte een commentator van zender ORF op.
Angsten domineren
De campagne was vuil. De SPÖ had een adviseur in dienst die Kurz op Facebook door ‘fake news’ in diskrediet bracht. De ÖVP werd ervan verdacht een voormalige medewerker van de SPÖ veel geld aangeboden te hebben in ruil voor insiderinformatie. De FPÖ beschuldigde Kurz ervan dat hij hun verkiezingsthema’s inpikte en FPÖ-topkandidaat Heinz-Christian Strache noemde hem een “oplichter”.
Merkwaardig is dat de Oostenrijkers vorig jaar met Alexander Van der Bellen een Groene president kozen die offensief campagne voerde voor een open samenleving. Dat kapitaal is tijdens de voorbije campagne niet aangeboord. Volgens onderzoeker Christoph Hofinger van het sociale onderzoekscentrum SORA ervaren veel mensen uit de middenklasse een innerlijke gespletenheid. Aan de ene kant maken ze zich zorgen over de vele inwijkelingen, maar aan de andere kant is er nog bereidheid om vluchtelingen te helpen. Tijdens de campagne domineerden die angsten en ergernissen. De grote partijen hebben volgens Hofinger deze verscheurdheid niet begrepen. Als winnaar van de verkiezingen heeft Kurz het recht om als eerste een regering samen te stellen. Een grote coalitie met de SPÖ lijkt uitgesloten, dus moet hij wel in zee gaan met de FPÖ.