Alleen Mao had nóg

Vijfjaarlijks congres van Chinese Communistische Partij draait vooral om

Een week lang zullen politici vanuit de verste uithoeken van China in Peking vergaderen over de toekomst van hun partij en het land. Maar het negentiende congres van de Communistische Partij zal vooral in het teken staan van president Xi Jinping. “Het is zijn uitgelezen kans om nog meer opponenten aan de kant te schuiven”, zegt Chinakenner Jonathan Holslag. Xi komt zo stilaan in de buurt van de grondlegger van het moderne China, Mao Zedong.

Vanaf morgen zijn alle ogen van de wereld gericht op China. Dan zullen meer dan tweeduizend afgevaardigden gedurende een week vergaderen over de koers van de Communistische Partij, de enige belangrijke partij in de Volksrepubliek China. Analisten verwachten dat het negentiende Nationaal Congres, dat slechts om de vijf jaar bijeenkomt in hoofdstad Peking, in het teken zal staan van de ‘kroning’ van partijvoorzitter en Chinees president Xi Jinping. Daarbij schuwen ze de grote vergelijkingen niet. Xi wordt in één adem genoemd met voorgangers als Deng Xiaoping en Mao Zedong, de geestelijke vader van het moderne China.

Mogen we deze leider, wiens bijnaam ‘Nonkel Xi’ luidt, al toevoegen aan het rijtje illustere en controversiële Chinese staatshoofden? China-expert Jonathan Holslag (VUB) is stellig. “Xi Jinping is de machtigste Chinese leider sinds Mao. Daar zijn enkele verklaringen voor. Xi heeft een veel grotere greep op het leger dan zijn voorgangers. Ook heeft hij zich met zijn bemoeienissen meester gemaakt van de economie. Zo wordt hij hét gezicht van de groeiende welvaart. Daarnaast kan zijn anticorruptiecampagne de bevolking smaken. Handig voor Xi is dat hij hiermee niet enkel corrupte politici, maar ook tegenstanders kan elimineren.”

De Chinese Droom

Maar er is meer. Onder Xi investeerde zijn land miljarden in de staatsmedia, die zowel in binnen- als buitenland het beeld van China moeten opblinken. “Vergeet niet dat maar een klein groepje van hoogopgeleide stedelingen westerse media bekijkt. Al de rest is afhankelijk van Chinese media, die propaganda voeren voor de regering. Er heerst zelfs een personencultus rond Xi. Zo gaat er veel aandacht naar zijn geboortedorp en jeugd. Tegelijkertijd is de censuur toegenomen. De overheid treedt hard op tegen dissidente stemmen. Academici hebben echt schrik om buiten de lijntjes te kleuren.” Holslag stipt wel aan dat Xi’s imago valt of staat met de economische groei. “Zolang er jobs bijkomen en de koopkracht stijgt, zal de president hier de vruchten van plukken.”

Wat mogen we concreet verwachten van het Partijcongres? “Eerder dan een ‘kroning’ van de president is het een uitgelezen kans voor Xi om opnieuw opponenten opzij te schuiven”, aldus Holslag. “Hij zal getrouwen benoemen in het Permanente Comité, het machtigste bestuursorgaan in China. En zijn officiële doctrine, de zogenaamde ‘Chinese Droom’, zal wellicht in de grondwet worden opgenomen.” Die doctrine lijkt op de American Dream, maar dan gestoeld op het Chinese communisme. Slechts twee voorgangers van Xi hebben het ook tot de grondwet geschopt. Deng Xiaoping en… Mao Zedong.

Baken van stabiliteit

Het Partijcongres vormt ook de perfecte gelegenheid om de wereld te tonen dat China er staat op het internationale toneel. De invloed van grote spelers als de VS en de Europese Unie heeft een knauw gekregen, denk aan de onzekerheid onder Donald Trump of de Brexit. China wil zich profileren als een baken van stabiliteit.

“Xi staat niet te springen om het leiderschap over te nemen van de VS en Europa”, zegt Holslag. “Hij wil eerder inspelen op hun zwaktes. Met de huidige Europese ver-