Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Fietsers vaak zelf in fout in verkeer”
Rechter en experts wijzen op gedeelde verantwoordelijkheid
“Ook als ze zelf slachtoffer zijn, kunnen fietsers en voetgangers verantwoordelijk zijn voor een ongeval. Laat ons daarom allemáál voorzichtig zijn.” Dat zegt Antwerps politierechter Erwin Van Damme. In de discussies rond verkeersveiligheid die na de recente dodelijke ongevallen met fietsers in Antwerpen zijn ontstaan, vinden verkeersexperts dat zwakke weggebruikers ook in de spiegel moeten durven kijken. Professor Bas de Geus (VUB) becijferde dat bij fietsongevallen zo’n 80% te wijten is aan de fietser zelf.
Onder meer Antwerps politierechter Erwin Van Damme vraagt aandacht voor een gedeelde plicht van weggebruikers. “Ook voetgangers of fietsers kunnen geheel of gedeeltelijk verantwoordelijk zijn voor een ongeval, ook als ze dodelijk slachtoffer zijn. Wij vellen geen sociale vonnissen, hoe erg ook voor de nabestaanden. Laat ons allemaal voorzichtig zijn.”
Uw krant heeft sinds vorig weekend een meldpunt voor onveilige verkeerssituaties voor fietsers, naar aanleiding van het toenemend aantal ongevallen met fietsers. In drie weken lieten in Antwerpen drie fietsers het leven.
Veel aandacht ging de afgelopen dagen naar ‘kruispuntconflicten’: weggebruikers uit verschillende richtingen hebben gelijktijdig groen en komen samen op dat kruispunt. Potentieel gevaarlijk dus, waarop de oproep kwam naar meer conflictvrije kruispunten, en snel.
Veel reacties krijgen we ook van weggebruikers die stellen dat weginrichting één ding is, het naleven van de wegcode een ander. Lezers maken melding van te veel fietsers die door het rood rijden, de voorrang van rechts niet respecteren, gsm’en tijdens het fietsen, slalommen op de weg, met kleine kinderen door het verkeer laveren, door de voetgangerstunnel sjezen…
Asociaal gedrag
“Ik rij met een bestelwagen en elke dag word ik geconfronteerd met minstens tien fietsers die door het rood rijden”, zegt Ali Niazi bijvoorbeeld. “Ik heb urenlang beeldmateriaal op mijn dashcam van asociaal gedrag van fietsers in Antwerpen. Het lijkt elke dag erger te worden. Gelukkig let ik telkens drie keer op en rij ik voorzichtig...”
Volgens Vias institute, het voormalig Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid, ligt bij negen op de tien ongevallen een menselijke fout aan de basis. Dat gaat dan om alle ongevallen. Professor Bas de Geus (VUB) doet onderzoek naar de positieve en negatieve effecten van fietsen. Hij be- cijferde dat bij de fietsongevallen zo’n 80% te wijten was aan de fietser zelf. “Dat wordt ook in internationale studies bevestigd”, zegt Bas de Geus. “Ik kijk uit mijn raam en zie hier net een fietser voorbij racen met de gsm in de hand. Ik merk ook dat er fietsers zijn die hun woon-werkverkeer als een sporttraining zien. Dat is natuurlijk heel gevaarlijk.”
Verradelijke kruispunten
Erwin Van Damme, politierechter in Antwerpen, ziet het zeer regelmatig gebeuren: “Fietsers die de weg overrijden op een oversteekplaats voor voetgangers. Die fietsers hebben géén voorrang. Als het tot een ongeval komt, zijn zij zelf principieel aansprakelijk.”
“Als politierechter evalueer ik elk verkeersongeval op zich. Wat wel zo is, is dat mensen soms niet begrijpen dat ook zwakke weggebruikers geheel of gedeeltelijk in fout kunnen zijn.” Dus hier: wie als fietser een fout begaat, zal moeten opdraaien voor de eigen materiële schade en de schade aan derden. Wel is er voor de zwakke weggebruiker wettelijk een extra bescherming, ook als die zelf in fout is. Bij een ongeval tussen een motorvoertuig en een zwakke weggebruiker, moet de verzekeraar van het voertuig de lichamelijke schade (en kledijschade) aan de fietser of voetganger betalen.
Moeilijk voor nabestaanden
“Ik las dat bij twee recente dodelijke ongevallen zowel het voertuig als de fietser tegelijk groen had”, zegt Van Damme. “In zo’n situatie denken we bij de beoordeling eigenlijk de lichten weg, en kijken we naar de wegcode. Had het voertuig voorrang van rechts, dan zou het kunnen dat de fietser volledig aansprakelijk is – afhankelijk natuurlijk van concrete elementen zoals de gevoerde snelheid. Gaat het om een dodelijk ongeval, of een met zware gevolgen, dan is dat voor slachtoffer of nabestaanden soms heel moeilijk om te begrijpen. Maar ik vel nu eenmaal geen sociale vonnissen, ik kijk naar de feiten.”
“Zo moest ik oordelen over een ongeval waarbij een bestuurder een jonge bromfietsster in dit geval (en dus geen zwakke
weggebruiker, red.), had doodgereden. De bromfietsster had op een oversteekplaats een voorrangsweg gedwarst, en was dus volledig in fout. En toch had men dat vonnis kennelijk niet verwacht.”
Nog een voorbeeld, uit Brussel: een fietser die nochtans voorrang had op een kruispunt, was na een ongeval volgens de rechter toch volledig aansprakelijk, omdat hij zonder lichten plots op dat kruispunt opdook en dus een onvoorziene hindernis was voor een automobilist die van links kwam. “Een kruispunt kan verraderlijk zijn”, zegt Van Damme nog. “Voorzichtig en correct deelnemen aan het verkeer is de beste manier om veilig thuis te komen.”
ERWIN VAN DAMME
Politierechter “Als voertuig en fietser tegelijk groen hebben, denken we de lichten weg en kijken we naar de wegcode.”