Zwart geld rolt nog steeds in België

Eerst het goede nieuws: de zwarte economie in ons land – zeg maar alles wat onder de radar van de fiscus blijft – is sinds 2003 met een kwart gekrompen. Toch blijven we nog altijd bij de slechtste leerlingen van de klas.

Akkoord, het is een ruwe schatting, want mochten er officiële cijfers over bestaan, zouden we niet moeten spreken van een ‘schaduweconomie’. Bovendien zijn niet alle economen het eens met de methodologie die de Oostenrijkse professor Friedrich Schneider gebruikt. Maar het blijft een cijfer om van achterover te vallen: de zwarte economie in ons land bedraagt zowat 15,6% van het bruto binnenlands product. Dat is een duizelingwekkende 65 miljard. Zeer hoog, maar toch al een kwart minder dan de 21,4% uit 2003.

“Ik zie twee verklaringen voor die daling”, zegt fiscaal specialist Michel Maus. “De diverse fiscale regularisaties van de federale regeringen hebben heel wat Belgen met geld in het buitenland overtuigd om hun centen terug te brengen. Tegelijk is onder impuls van de OESO en andere organisaties het fameuze bankgeheim verder uitgehold, waardoor het almaar moeilijker wordt om dingen voor de fiscus verborgen te houden. Dat verklaart waarom de schaduweconomie ook in de andere onderzochte landen aan het krimpen is.”

Toch moeten we niet te hoog van de toren blazen, want in de lijst van twintig onderzochte westerse landen staan we pas vijftiende. Alleen de Zuid-Europese landen doen het nog slechter dan wij. “We zitten met een Scandinavische belastingdruk, en een Latijnse belastingmentaliteit”, vat Michel Maus samen.

“Ja, we betalen veel belastingen. Maar dat doen de Zweden toch ook? Alleen hebben wij – terecht of niet – de indruk dat we daar te weinig voor terugkrijgen van de staat”, aldus professor Leo Van Hove (VUB). “Daarnaast is er onze dubbele belastingmoraal: als multinationals weer eens met fiscale spitstechnologie in de media komen, zijn we verontwaardigd. Maar we vergeten dat we onze babysit, huishoud- of tuinhulp misschien ook in het zwart betalen.”

Andere factor die meespeelt: de relatief kleine pakkans. “Die perceptie wordt nog versterkt telkens wanneer het legendarische personeelstekort bij de fiscus het nieuws haalt”, zegt Van Hove. “En ten slotte is België nog altijd een land waar cash koning is. Zweden betalen dubbel zoveel met hun bank- of kredietkaart als wij, in Nederland staan veel minder bankautomaten in de straten en een pak meer betaalterminals in de winkels dan bij ons. En als er één ding is wat de schaduweconomie nodig heeft, dan is het contant geld. Want dat laat minder sporen na.”