Tik tegen sociaal evenwicht in haven

D aar heeft de N-VA nog eens een tik gegeven tegen het delicate sociale evenwicht in de haven. Of het wel kan dat je lid moet zijn van een vakbond om erkend havenarbeider te kunnen worden, wilde N-VA-parlementslid Wim Van der Donckt uit Bonheiden weten van minister van Werk Kris Peeters (CD&V). Het antwoord van Peeters ligt voor de hand: nee, dat zou strijdig zijn met diverse nationale en internationale normen.

In theorie moet het ook niet, maar in de praktijk hebben zo goed als alle 7.000 dokwerkers in Antwerpen een lidkaart van een van de drie vakbonden. Het kan dan nog zijn dat ze allemaal spontaan die keuze hebben gemaakt, maar volgens insiders is het sollicitanten echt wel geraden om zich te syndicaliseren.

Wim Van der Donckt heeft dat proberen aan te tonen met ‘ mystery calls’, telefoontjes waarin zogezegd een kandidaat-arbeider om informatie vraagt. Hij kreeg te horen dat het “nuttig zou zijn” zich te laten registreren bij een vakorganisatie. De formulering bleef vaag genoeg om Peeters een uitweg te bieden: dat er dus geen sprake is van een verplichting, hoewel die indruk misschien kan worden gewekt, en de minister vraagt de bevoegde instanties dan ook om “de communicatie bij te sturen”. Oef. Maar daarmee is de zaak niet gesloten. Opmerkelijk in dit verhaal is allereerst dat een N-VAparlementariër met mystery calls werkt. In de strijd tegen discriminatie bij aanwervingen was de partij altijd een koele minnaar van die techniek en ging ze pas na veel vijven en zessen akkoord met een compromis.

Belangrijker hier is dat de parlementaire vraag indirect een aanval is op de wet-Major. Die houdt in dat alleen erkende havenarbeiders havenarbeid mogen verrichten en legt de organisatie daarvan mede bij de vakbonden.

Onder druk van Europa is de regeling wat versoepeld. Zo mogen havenbedrijven nu ook buiten de vaste pool rekruteren, maar in de praktijk is daar nog niet veel van terechtgekomen. Zo zou er nog niet één werknemer van buiten de pool aan de slag zijn. De ondernemingen willen de vakbonden niet voor het hoofd stoten.

Een aantal havenbedrijven blijft de wet-Major aanvechten bij de Europese Commissie en de Raad van State. De vraag is nu maar hoelang het huidige compromis tussen Europa, regering, werkgevers en vakbonden kan standhouden. En hoelang de unieke positie van de bonden in de haven behouden kan blijven. Die zorgt voor stabiliteit, een hoge productiviteit en sociale bescherming, maar legt de werkgevers ook beperkingen op en maakt de arbeid duurder. Nederland heeft geen wet-Major en er klinken al langer alarmkreten dat we marktaandeel in stukgoed verliezen aan Rotterdam en Vlissingen. Dat is iets om nauwlettend in de gaten te houden.