Gazet van Antwerpen Stad en Rand
WIM HELSEN mixt humor met troost
VLAAMSE PREMIÈRE VAN ‘ER WORDT NAAR U GELUISTERD’ IN DE ROMA
Klaar om u te laten onderdompelen in de wondere gedachtenwereld van Wim Helsen? Voor zijn nieuwe
voorstelling Er wordt naar
u geluisterd, die vanavond in De Roma in Vlaamse première gaat, verwelkomt de Antwerpse cabaretier zijn publiek in een rouwcentrum. “Dat ik mij hiermee op glad ijs begeef, maakt het alleen maar spannender”, stelt hij vast.
Voor de lichten doven, schalt God’s Hotel van Nick Cave door de zaal. Geen toeval, zoals niets bij Wim Helsen (49) dat is. Er
wordt naar u geluisterd speelt zich namelijk af in de aula van een rouwcentrum, waar de cabaretier de uitvaartbegeleider met dienst is. “Een paar begrafenissen die ik twee jaar geleden heb bijgewoond, vormen de aanzet voor deze voorstelling”, licht Helsen toe. “Eigenlijk maak ik graag begrafenissen mee. Ik ervaar het als deugddoend om samen verdrietig te zijn en af- scheid te nemen. Op een begrafenis hangt ook altijd een spanning die hard op de lachspieren kan werken, net omdat je er veel verkeerd kunt doen of zeggen.”
Helsen vertelt hoe hij rond dat gegeven een kwartiertje heeft uitgetest op een avond die collega Wouter Deprez voor de Gentse Feesten had samengesteld. Dat viel zo goed dat hij er zijn huidige, vijfde voorstelling Er wordt naar u geluisterd rond ontwikkeld heeft. Na een uitgebreide tournee door Nederland krijgt de veelvuldig gepre- zen Antwerpenaar daarmee nu Vlaamse bodem onder zijn voeten.
“En dat voelt toch anders”, bedenkt Helsen zich na een try-out in Herentals. “Terwijl in Nederland het publiek gewoon lachte, hoorde ik hier soms verontwaardigde ‘ho-ho’s’. De eerste keren dat ik deze voorstelling bracht, stond ik er wel bij stil dat ik mensen er mogelijk mee beledig of kwaad maak. Maar dat is bij mijn weten nog niet het geval geweest. Dat ik mij hiermee op glad ijs begeef, maakt het alleen maar
‘‘Ik wil ook mezelf verrassen met gekke invallen waarvan ik niet weet van waar ze komen.’’ WIM HELSEN cabaretier
spannender. Alles wat veilig en comfortabel is, vind ik zelf niet zo interessant om te zien of mee te maken.” Choqueren doet de cabaretier met Er
wordt naar u geluisterd niet, grenzen opzoeken wel. De onbeholpenheid van zijn personage leidt tot pijnlijke versprekingen, morbide gedachtenkronkels en uitweidingen die meermaals tot in het absurde leiden. “Sinds Wim Helsen zijn klunzigheid en schoonheid synoniemen geworden. De schijnbare kluns is een heimelijke virtuoos”, loofde Hugo Matthysen hem in een column, na het zien van de voorstelling in Nederland.
KLUNZIGHEID
“Mooi dat hij dat zo omschrijft, maar eigenlijk ben ik helemaal niet bezig met iets klunzig te willen doen”, lacht Helsen. “Ik bedenk gewoon een situatie die uitnodigt om te beginnen spelen. In deze voorstelling is dat het ongemakkelijke van iemand die daar niet wil staan, die dat ook niet kan maar die wel zijn best doet. Voor mezelf heb ik dat nooit klunzigheid genoemd, maar het klopt natuurlijk wel.” Het personage dat hij in Er wordt naar u
geluisterd neerzet, is niet helemaal fictief. “Alles is gebaseerd op dingen die ik heb gezien, bij anderen of bij mezelf. Een vriend van mij is sympathiek en grappig, maar hij kan uit ongemakkelijkheid heel rare dingen zeggen en heeft ook de neiging om zijn verantwoordelijkheid te ontlopen, net zoals mijn personage dat doet. Ik kan een figuur alleen maar spelen als ik er verwantschap mee voel, weliswaar altijd heel erg uitvergroot en absurd gemaakt. Maar ik heb het dus wel over dingen die mij bezighouden. Een voorstelling is voor mij een manier om te onderzoeken wat ik daarover wil zeggen. Ik wil ook mezelf verrassen met gekke invallen waarvan ik niet weet van waar ze komen.”
Dagelijks sterven wereldwijd 160.000 mensen, krijgt het publiek mee. De kans is dus niet onbestaande dat Helsen Er wordt naar u geluisterd speelt voor bezoekers die zelf net de begrafenis van een naaste hebben meegemaakt. Hen louter een vermakelijke avond bezorgen, volstaat voor de cabaretier niet. “Dat is nooit mijn bedoeling. Ik wil mensen altijd iets laten beleven en hen zowel laten lachen als stil krijgen en aan het denken zetten. Als ik bij mezelf naar binnen kijk, zie ik angsten, onzekerheden en spanningen die voor bijna iedereen herkenbaar zijn. Het absurde is daarbij mijn manier om dingen te vertellen. Maar mijn bedoelingen zijn goed. Ik ben geen cynicus. Dat voelt en weet het publiek ook wel.”
Begin dit jaar verloor Helsen zelf zijn vader. Ook op de dag van de begrafenis stapte hij ’s avonds met deze voorstelling het podium op. “Dat was heel deugddoend, en het beste wat ik op dat mo- ment kon doen. Dat ik net mijn vader had begraven, maakte de voorstelling – en ook mijn leven – rijker”, mijmert de cabaretier, die met Er wordt naar u geluisterd op meerdere emoties mikt. “Hoe harder de lach in de zaal, hoe indrukwekkender daarna de stilte is. Dat vind ik wel leuk. Als het goed is, kunnen mensen er troost in vinden. Dat is al gebeurd, hebben sommigen mij achteraf verteld. Daar ben ik natuurlijk blij om.”
GUNTER JACOBS