Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Meerderheid heeft te traag gereageerd op vorige schandalen”
De politiek reageert met voortschrijdend inzicht op elk lek met nog maar eens duizenden dossiers van personen en bedrijven die belastingen ontwijken en ontduiken. “Er zijn sinds Offshore Leaks al stappen vooruit gezet”, erkennen oppositieleden Meyrem Almaci (Groen) en Peter Vanvelthoven (sp.a). “Maar de gaten die ze vandaag dichten, had de meerderheid drie jaar geleden ook al kunnen dichten. Ze heeft altijd een nieuw schandaal nodig om dat in te zien.”
Offshore Leaks
Wanneer: April 2013. Wat: Het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) pakt een eerste keer uit. Ze publiceert 130.000 bankrekeningen in belastingparadijzen.
Reactie: De politieke wereld reageert verbaasd, er komen enkele parlementaire vragen, maar het parlement is in die periode nog volop de bankencrisis aan het verwerken. Offshore Leaks zet dat debat op scherp. “Maar het debat over de bankierseed bijvoorbeeld, waarbij bankiers beloven dat ze hun functie integer en zorgvuldig zullen uitoefenen, is vandaag nog altijd niet goedgekeurd”, zegt Almaci. “Iedereen vindt ondertussen wel dat die er moet komen.”
LuxLeaks
Wanneer: Najaar 2014. Wat: Honderden geheime en uiterst voordelige belastingdeals tussen multinationals en de Luxemburgse fiscus worden blootgelegd.
Reactie: De Europese belastingdiensten beloven om de deals of rulings die ze afsluiten aan elkaar mee te delen. Het Luxemburgs gerecht veroordeelt twee klokkenluiders die de klantenbestanden publiek maakten. De Belgische Kaaimantaks komt in een stroomversnelling. “Maar van de achterpoortjes waar we toen al voor waarschuwden, heeft Van Overtveldt pas in zijn huidige beleidsbrief beloofd dat hij ze zal dichten”, zegt Almaci.
Swissleaks
Wanneer: Februari 2015. Wat: Een uitgebreid systeem om geld wit te wassen en belastingen te ontduiken, opgezet met medewerking van de Zwitserse dochteraanneming van de Britse bank HSBC.
Reactie: De Belgische fiscus weet al sinds 2010 van honderden rekeningen van Belgische klanten bij HSBC. In tegenstelling tot andere lekken, slaagt de fiscus er hier wel in om een groot deel van de miljoenen te recupereren. Er komen 100 extra speurders bij de Belgische Belastinginspectie, maar de afgelopen dagen bleek uit getuigenissen van zowel vakbonden, onderzoeksrechters als de administratie zelf dat er eigenlijk te weinig mensen zich op fraudedossiers kunnen concentreren.
“Internationaal is in die periode veel in beweging gekomen”, zegt Vanvelthoven. “Zo zijn buitenlandse banken verplicht om financiële gegevens van klanten over te maken aan de fiscus van hun thuisland. 90 landen schreven zich al in dat systeem.”
Panama Papers
Wanneer: April 2016. Wat: Meer dan 11 miljoen e-mails, bankafschriften en andere documenten, afkomstig van het Panamese zakenkantoor Mossack Fonseca, gespecialiseerd in belastingontwijking.
Reactie: Enkele maanden later stemt het Europees Parlement de richtlijn tegen belastingontduiking die onder meer moet voorkomen dat winsten nog doorgeschoven worden naar belastingparadijzen. Er wordt op verschillende niveaus werk gemaakt van een zwarte lijst met belastingparadijzen. Zowel in het Europees als in de Belgische Kamer komt er een onderzoekscommissie. “Er zijn opnieuw stappen vooruit gezet”, zegt Vanvelthoven. “Maar waarom wil de meerderheid die schermvennootschappen niet gewoon buiten de wet stellen, zoals wij voorstellen? Iedereen vindt belastingontwijking ethisch niet kunnen, maar toch maken ze het niet illegaal.”
Paradise Papers
Wanneer: November 2017 Wat: 13,4 miljoen gelekte documenten, de meeste afkomstig van het juridisch advieskantoor Appleby, waaruit blijkt dat tal van bekende personen en bedrijven ingewikkelde fiscale constructies laten opzetten om zo min mogelijk belastingen te betalen.
Reactie: Van Overtveldt noemt de constructies “niet nieuw”. Het voordeel is volgens hem “dat ze op dit moment al worden aangepakt”. De oppositie stelt voor om de commissie-Panama Papers te heropenen, ook al gaat het bij de Paradise Papers om een ander mechanisme. De meerderheid wijst dat verzoek af.