De miserie van ‘Mutti’ Merkel

Na vier weken onderhandelen trekt liberale FDP de stekker uit ‘Jamaica-coalitie’

Duitsland is in politieke crisis. De mislukking van de coalitiegesprekken tussen christendemocraten, liberalen en groenen zorgt voor grote onzekerheid in het land van bondskanselier Angela Merkel. Zowel vervroegde verkiezingen als een minderheidsregering, beide ongezien in de moderne Duitse geschiedenis, zijn mogelijk. “Dit is een blamage voor Merkel, maar ze blijft de onbetwistbare nummer één.”

Na vier weken onderhandelen geven de partijen er de brui aan. De kans is groot dat de Duitsers opnieuw naar de stembus moeten. Ook een ongeziene minderheidsregering is mogelijk, al staat bondskanselier Angela Merkel daar “sceptisch” tegenover. Bondspresident Frank-Walter Steinmeier spreekt alle partijen aan op hun verantwoordelijkheid. Hij hoopt alsnog een regering te forceren en nodigt de formaties uit voor nieuwe gesprekken. Maar het water is diep tussen de politici. “Waar geen wil is, is geen weg”, sneerde Merkels CDU naar de FDP. Ook die andere gesprekspartner, de ecologisten van Die Grünen, noemt de liberalen “onverantwoordelijk”. Maar de FDP schudt die kritiek van zich af: “Liever niet regeren, dan slecht regeren.”

Feit is dat het falen van de Jamaica-coalitie, met CDU-CSU (zwart), FDP (geel) en de groenen, Duitsland in een diepe politieke crisis stort. Hoe is het zo ver kunnen komen? “Niemand verwachtte makkelijke onderhandelingen”, zegt Duitslandkenner Dirk Rochtus (KU Leuven). “De liberalen krijgen nu de zwartepiet toegespeeld, maar de christendemocraten halen wellicht opgelucht adem. Ze zijn blij dat ze voorlopig niet moeten toegeven aan de groenen over vluchtelingenpolitiek.” Daarbij is het succes van anti-immigratiepartij Alternative für Deutschland (AfD) cruciaal. Die werd bij de stembusgang van 24 september vanuit het niets de derde grootste partij van het land. Een aanzienlijk deel van die kiezers kwam vanuit christendemocratische hoek. De CDU van Merkel en haar Beierse zusterpartij CSU willen nog meer stemmenverlies vermijden.

Bovendien weigert de grote verliezer van de verkiezingen, de so- ciaaldemocratische SPD, een nieuwe coalitie met Merkel. De SPD haalde haar slechtste resultaat ooit en kiest nu een oppositiekuur. Gisteren zei voorzitter Martin Schulz dat een vervroegde stembusgang de enige optie is. Toch zal hij ook rond de tafel zitten met president Steinmeier.

Blamage

Dirk Rochtus verwacht dat nieuwe verkiezingen weinig zullen veranderen. “Peilingen tonen dat. Iemand zal water bij de wijn moeten doen, anders mogen de Duit- sers nog lang wachten op een regering.” En wat met Merkel? Volgens Duitse media is de mislukte coalitievorming een nederlaag voor Mutti Merkel. “Dit is inderdaad een blamage voor de bondskanselier”, zegt Rochtus. “Ze lijkt zich koste wat het kost vast te klampen aan de macht, zonder een echt plan. Maar ze blijft de onbetwiste nummer één in haar partij.” Dat benadrukte ze gisteren zelf, door zich als kandidaatbondskanselier op te werpen bij vervroegde verkiezingen.

FOTO AP Een mistroostige Merkel. De kans bestaat dat Duitsland opnieuw naar de stembus moet. Ook een minderheidsregering is mogelijk.