Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Gevaar op scheur in synagoge op het Zuid geweken
Joods gebedshuis in Bouwmeestersstraat gestut met 119 betonnen palen
De afgelopen maanden is de synagoge Shomre Hadas op het Zuid gestabiliseerd door ze te stutten met 119 betonnen palen die zestien meter diep in de grond zitten. Daardoor is het gevaar geweken dat de synagoge verder in twee zou scheuren.
Al toen de synagoge in 1891 werd gebouwd, wist architect Joseph Hertogs dat de ondergrond niet overal even stabiel was. “Dwars onder de synagoge door liep een zijkanaal van de slotgracht rond de Spaanse vesten. Aan de rechtse kant van het perceel kwam de synagoge op onstabiele aangevoerde grond te staan. Daarom liet de architect een deel van het gebouw stutten door houten palen”, legt architect Rutger Steenmeijer uit. “Door schommelingen van de grondwaterstand zijn die palen gaan rotten en was de synagoge aan het verzakken. Je ziet dat overigens ook op andere stukken van het Zuid. De straten zijn daar vaak een maanlandschap. Ook het KMSKA had problemen aan de achterkant van het gebouw door lichte verzakkingen.”
Tussen de nieuwe ondergrondste steunpalen worden nu verbindingen gemaakt waarop de muren kunnen rusten. Daarna kan de vloer worden teruggeplaatst en kan gestart worden met de restauratie van de buitenkant van de synagoge. Als die is afgerond, wordt het interieur aangepakt.
“Het plafond is al verstevigd”, zegt Stefanie Reyskens van Steenmeijer Architecten. “Ondertussen zijn ook de oorspronkelijke kleuren onderzocht. Die blijken veel uitgesprokener te zijn dan de kleuren die na de Tweede Wereldoorlog zijn aangebracht om het beschadigde interieur te herstellen.”
Caroline Bastiaens (CD&V), schepen van Patrimonium en Erediensten, kwam dinsdag poolshoogte nemen van de stand van zaken. “Dit is een heel bijzondere synagoge. Toen die gebouwd werd, was het al een voornaam gebouw. Het is belangrijk dat het monument in ere wordt hersteld, ook om er straks weer erediensten te kunnen laten plaatsvinden. Door alles in één groot dossier aan te pakken, wat hier gebeurd is, wordt vermeden dat het gebouw langer dan nodig gesloten blijft.”
Rabbijn Aron Malinsky kwam dinsdag ook even kijken naar de voortgang van de werken. “De akoestiek is hier fantastisch. Ik ben zelf voorzanger geweest in deze synagoge, en mijn vader ook.”
Koperen dak
Aan de buitenkant van de synagoge worden de gevels, de glas-in-loodramen en het dak gerestaureerd. Een blikvanger wordt de koperen dakbekleding. De torentjes hebben die nu al, maar ook de rest van het dak wordt met koper bekleed. “We hebben veel informatie verzameld over de oorspronkelijke materialen en kleuren. Na de restauratie zal alles er zo veel mogelijk uitzien als in 1893, toen de synagoge voltooid was”, zegt Rutger Steenmeijer.
De joodse gemeenschap is heel blij met de grote restauratiewerken. “Deze synagoge is uniek in Europa”, zegt Laurent Trau, voorzitter van de joodse gemeente. “Nu gaan de diensten door in een klein lokaaltje juist achter de synagoge. We kijken er al naar uit om in de loop van 2019 weer te verhuizen naar een prachtig gerestaureerde synagoge.”
Het totale budget van de renovatie bedraagt 2,6 miljoen euro. Het grootste deel daarvan, 2,5 miljoen euro, komt van de Vlaamse overheid. Een kleine 100.000 euro komt van de stad Antwerpen.
ERIN REDMOND Kunststudente, morgen in Permeke ‘‘Ik wil zoveel mogelijk roodharigen verzamelen, zodat we voor een keer geen minderheid, maar wel een meerderheid vormen.”