Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Alles staat op het spel”
Catalanen naar stembus na “vreemde kiescampagne”
Een oudregeringsleider die zijn kiezers alleen vanuit Brussel via reuzenschermen kan toespreken en exministers die in de cel zitten: vandaag trekken de Catalanen naar de stembus na wat een van de vreemdste campagnes in decennia wordt genoemd. Veel wijst op een nekaannekrace tussen separatisten en unionisten, maar ook een scenario waarbij geen van beide wint, is mogelijk.
Bijna drie maanden na het omstreden onafhankelijkheidsreferendum van 1 oktober, trekt Catalonië opnieuw naar de stembus. De vorige regering werd afgezet door de Spaanse premier Mariano Rajoy, omdat ze met het uitroepen van de onafhankelijkheid de grondwet overtreden had. En dus moesten nieuwe regionale verkiezingen uitgeschreven worden. Volgens de peilingen houden de separatisten en unionisten elkaar in evenwicht.
Wat staat er op het spel?
“Alles staat op het spel”, zei Carles Puigdemont. Volgens de separatistische partijen staat de toekomst van een Catalaanse republiek centraal. “Niet kiezen voor Puigdemont, is kiezen voor Mariano Rajoy”, klinkt het. Bij de unionisten daarentegen staan de eenheid van Spanje en de economische gezondheid van Catalonië voorop. “We zullen stemmen met ons hart”, zei kopvrouw Inés Arrimadas tijdens een debat, waarna ze een hartje bovenhaalde met de vlaggen van Catalonië, Europa én Spanje erin verwerkt.
Hoe verliep de campagne?
“Dit was de meest vreemde en meest trieste verkiezingscampagne in decennia”, stelt de krant La
Vanguardia. Het was dan ook niet evident om een normale campagne te organiseren wanneer kandidaat-regeringsleider Carles Puigdemont zich in Brussel verschuilt en de voorzitter van de grootste partij in de peilingen, Oriol Junqueras, zijn dagen doorbrengt in de cel.
Niet dat het Puigdemont ervan weerhield om campagne te voeren. Via video was hij op elke belangrijke meeting aanwezig, wat hem de titel “online kandidaat” opleverde.
Aan de unionistische zijde kon de 36-jarige Inés Arrimadas van het liberale Ciutadans zich opwerpen als uitdager. Zij pleit voor de onmiddellijke stopzetting van het onafhankelijkheidsproces en beschuldigt de separatisten van zware economische schade te hebben berokkend.
Wat zeggen de peilingen?
Veel wijst op een nek-aan-nekrace tussen het separatistische en het unionistische blok. De machtsovername door Madrid heeft de Catalanen dus niet massaal doen overstappen naar partijen die onafhankelijkheid eisen. In meerdere scenario’s heeft het overwinnende blok maar één à twee zetels op overschot, op een totaal van 135.
Het is zelfs mogelijk dat geen van beide een meerderheid haalt, en dan kijkt iedereen naar de linkse CeC, gelinkt aan de burgemeester van Barcelona, Ada Colau, die in het midden van het bed ligt.
Op de vraag wie minister-president moet worden, zijn de verschillen groter. Bijna een derde ziet Puigdemont terug zijn oude ambt bekleden. 20% verkiest de opgesloten Junqueras en op de derde plek staat Arrimadas met 15%.
Tegelijkertijd geeft meer dan een vierde van de kiezers aan nog niets beslist te hebben. De opkomst zou met zo’n 80% van de 5,5 miljoen stemgerechtigden erg hoog liggen voor een regio waar geen opkomstplicht bestaat.
Wat als de separatisten weer aan de macht komen?
Puigdemont belooft dat als hij opnieuw minister-president wordt, hij overleg wil vragen aan Europa. “We verdienen het gehoord te worden”, zei hij via een videoboodschap. Vraag is of het Europa van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker een onderhoud wíl met de Catalanen. Europa heeft zich altijd achter Rajoy en de Spaanse wetten geschaard.
De andere grote separatistische partij, die van Junqueras, wil Rajoy opnieuw verzoeken om samen rond de onderhandelingstafel te zitten. Rajoy zegt daar voorlopig geen “no” tegen, maar benadrukt dat “Catalonië deel uitmaakt van Spanje”.
Is Puigdemont uitgespeeld bij verlies?
Verliezen is geen optie, zegt hij. “Als ik win, keer ik terug naar Catalonië”, klonk het vorige week. Puigdemont weigert te speculeren over wat hij doet als hij geen minister-president wordt.
Het Spaanse gerecht vraagt misschien niet langer om zijn uitlevering. Vanaf hij een voet op Spaanse bodem zet, kan hij in de boeien worden geslagen, onder meer op verdenking van rebellie. Of hij als verkozen regeringsleider zijn straf kan ontlopen, is onzeker.