“We moeten het gedachtegoed van sommige partijen bestrijden, niet hun kiezers”

Annemie Turtelboom (Open Vld) na avontuur aan Amerikaanse topuniversiteit

Drie maanden lang woonde exminister Annemie Turtelboom in een studentenflat om les te volgen én te geven aan de universiteit van Yale, een van de meest prestigieuze ter wereld. Vanuit de VS volgde ze hoe thuis in Antwerpen de aftrap van de verkiezingscampagne voor 2018 werd gegeven met de oprichting van Samen, en de hetze rond het salafisme in de omstreden Grote Moskee in Brussel. Over de samenwerking tussen Groen en sp.a heeft ze haar twijfels: “Eén plus één is niet automatisch tweeënhalf.” En ook in de Kamer zit ze niet stil. Ze heeft een wetsvoorstel klaar om de buitenlandse geldstromen van religies transparanter te maken. Ondertussen heeft ze alweer een gemeenteraad in Antwerpen achter de rug, waar ze de liberale eenmansfractie leidt. Maar begin september verruilde Annemie Turteboom de politiek tijdelijk voor een avontuur in de Verenigde Staten. De politica, die ook in de Kamer zetelt, was een van de zestien mensen die werden gekozen uit duizenden kandidaten vanuit de hele wereld. Ze volgde een pakket cursussen dat ze zelf mocht samenstellen, onder meer rond internationale betrekkingen. Ze begeleidde er ook studenten en gaf er zelf les over politiek.

Wat is u het meest opgevallen in de VS? Annemie Turtelboom: Dat Amerikanen een op een totaal andere manier met migratie en de vluchtelingenproblematiek omgaan. Soms kijken ze ons, Europeanen, een beetje vreemd aan als het daarover gaat. “Waar hebben jullie het over?”, vragen ze zich dan af. Deels begrijp ik hun houding wel. De Verenigde Staten zijn altijd een migratieland geweest. Ze staan al veel verder dan de Europeanen en hebben een groot deel van hun welvaart en kennis te danken aan mensen die ooit naar Amerika zijn gekomen. De migratie zoals wij die nu kennen in Europa, is een relatief recent fenomeen. Wij moeten nog een aantal fases door, die ze in de VS al lang achter de rug hebben.

We moeten in Europa niet zo flauw doen? In 2015 hebben de Verenigde Staten 90.000 mensen opgenomen. In Europa waren er dat in hetzelfde jaar 700.000. En dan tel ik Turkije niet mee. Dat land heeft een miljoen vluchtelingen opgenomen. De situatie van Europa verschilt dus wel enigszins van die van de Verenigde Staten. Syrië ligt bijvoorbeeld niet in de achtertuin van de Amerikanen. Je kunt je afvragen hoe zij zouden reageren als er zo veel mensen in de rij zouden staan om het land binnen te komen.

Heeft u veel gemerkt van de invloed van president Donald Trump op het land? New Haven, waar ik gewoond heb, is een stadje van 425.000 inwoners in de staat Connecticut. Er wonen veel studenten, professoren en mensen die het niet slecht hebben. En het is evenmin een Republikeins nest. Ik denk niet dat veel mensen in Connecticut op Donald Trump hebben gestemd. In ieder geval geen meerderheid. Ik ben een aantal keren op bijeenkomsten geweest van ondernemers en academici. Plekken waar niemand Trump echt moet, maar waar ze wel vaak dezelfde bezorgdheden en kritiek hebben als de mensen die wél op hem hebben gestemd. Wat me ook opviel, is dat de Democraten nog steeds hun won- den aan het likken zijn. De veront- waardiging dat niet Hillary Clinton, maar wel Donald Trump president is, zit hen nog steeds zeer hoog. Ondertussen hebben ze nog altijd geen goed antwoord op wat hen is overkomen. Steeds meer Amerikanen zeggen daar- om gewoon: “Get over it.”

Dat is herkenbaar. In eigen land weet links zich blijkbaar ook geen raad met de huidige politieke situatie. Zijn er overeenkomsten met België? Wij hebben dit al een keer meegemaakt, toen het Vlaams Blok (nu Vlaams Belang, red.) een enorme opmars maakte. Toen stonden we er ook naar te kijken, maar ondertussen hebben we een en ander geleerd. Bijvoorbeeld dat we het gedachtegoed van zul- ke mensen en partijen moeten bestrijden en niet hun kiezers.

Terwijl u in de Verenigde Staten zat, is er in Antwerpen een en ander gebeurd. Groen en sp.a besloten om samen naar de kiezer te gaan. Hun ambitie is duidelijk: NVA, waarmee uw partij een coalitie vormt, opzijzetten.

Ook al is het een cliché: het zal uiteindelijk de kiezer zijn die be- slist welke coalitie er na oktober 2018 mogelijk is in Antwerpen. Wat het project van Groen en sp.a betreft, ben ik niet meteen over- tuigd van waar ze mee bezig zijn. Samen mist een verhaal. Ik kijk een beetje meewarig naar wat daar gebeurt. Het idee dat één plus één automatisch tweeënhalf zal zijn, is niet vanzelfsprekend. Ik mis bij Samen de ideeën en de goesting om ervoor te gaan. Dat blijkt ook uit de incidenten die er sinds de oprichting van Samen onderling al zijn geweest.

Als het van u afhangt, gaat de huidige coalitie van NVA, Open Vld en CD&V dus gewoon verder? Dat zal in het najaar van 2018 blijken. Met Open Vld gaan we voor onze eigen ideeën en een goed project voor Antwerpen. We laten ons daarbij niet afleiden of beïnvloeden door de andere partijen.

Mobiliteit is in Antwerpen een belangrijk discussiepunt. Is dit stadsbestuur goed bezig? Antwerpen wordt steeds meer een fietsstad. We doen er als stedelijke overheid alles aan om de infrastructuur te verbeteren. En dat is nodig. We zijn wat dat betreft echt niet slecht bezig. Ik betreur het wel dat ervoor gekozen is om fietsers die bijvoorbeeld in de tegenovergestelde richting of op het trottoir rijden omdat ze geen andere keuze heb- ben, te verbaliseren. Fietsers daarvoor beboeten is de laatste stap. Zolang we in Antwerpen fietsers niet overal een goede infrastructuur kunnen aanbieden, mogen we hen niet terechtwijzen. Als we die in orde hebben gebracht, kan dat wel. Want uiteraard moeten zij zich, zoals elke andere weggebruiker, aan de regels houden. Maar dan moeten ze daarvoor wel de mogelijkheden hebben.

Als Kamerlid bent u ook weer aan de slag. U wilt de buitenlandse geldstromen van religies in ons land transparanter maker. Wat hoopt u daarmee te bereiken? Vanuit het buitenland, onder meer vanuit het Midden-Oosten, worden religieuze organisaties in ons land gefinancierd. Vaak gaat dat geld naar organisaties en mensen die radicale interpretaties van de islam verkondigen, zoals het salafisme en wahabisme. Die staan haaks op de democratie en de mensenrechten, en wakkeren zelfs haat aan. Dat is bijvoorbeeld het geval met het door Saudi-Arabië gesponsorde salafisme dat de gematigde is-

ANNEMIE TURTELBOOM Kamerlid en Antwerps gemeenteraadslid (Open Vld) “Ik betreur dat fietsers in Antwerpen nu worden beboet omdat ze bijvoorbeeld op het trottoir rijden. Ik zou dat pas doen als de infrastructuur voor fietsers in orde is.” “Ik mis bij Samen de ideeën en de goesting om ervoor te gaan. Het project van Groen en sp.a heeft geen verhaal. Het idee dat één plus één automatisch tweeënhalf zal zijn, is niet vanzelfsprekend.” “Salafisten maken misbruik van onze vrijheden. We moeten het niet pikken dat buitenlandse staten en mensen hun radicale interpretatie van hun godsdienst hier bij ons opdringen.”

lam in België verdrijft. We moeten het niet pikken dat buitenlandse staten en mensen hun radicale interpretatie van hun godsdienst hier bij ons opdringen. Eigenlijk maken zij misbruik van onze grondwettelijke vrijheden, zoals die van eredienst, om diezelfde vrijheden te bestrijden. En dat is absoluut onaanvaardbaar.

Hoe wilt u dat probleem aanpakken? Wie meer dan 5.000 euro per jaar aan buitenlandse giften ontvangt, zou die in een register moeten oplijsten. Dat geldt niet alleen voor religieuze organisaties, maar ook voor andere verenigingen in ons land. Door organisaties te verplichten om een overzicht van hun buitenlandse giften over te maken aan Justitie, kunnen we buitenlandse financieringsstromen in kaart brengen en eventueel ingrijpen als dat nodig is.

Organisaties, ook religieuze, zijn vrij om giften uit het buitenland aan te nemen. Houdt uw wetsvoorstel juridisch stand?

Dit wetsvoorstel is volledig conform het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Dat verdrag laat beperkingen toe aan de vrijheid van meningsuiting en godsdienst, wanneer die nodig zijn voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen of om de openbare orde te beschermen. Mijn wetsvoorstel past daar perfect in. Het sluit ook aan op de aanbevelingen van de parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen. In haar rapport dringt de commissie aan op het transparanter maken van de financiering van religies.

Het is niet de eerste keer dat politici die buitenlandse geldstromen aankaarten. Heeft u een idee over hoeveel geld het gaat? Het hoofd van de Belgische staatsveiligheid, Jaak Raes, zei in de onderzoekscommissie dat het Islamitisch Cultureel Centrum in de Brusselse Grote Moskee tussen 2012 en 2014 maar liefst 1,2 miljoen euro uitgaf aan personeel voor het uitdragen van zijn ideologie, en nog eens 600.000 euro aan personen en associaties die hun visie propageren. Uit een studie van het Europees Parlement uit 2013 blijkt dat Saudi-Arabië al meer dan 10 miljard dollar (zo’n 8,4 miljard euro, red.) investeerde in het wereldwijd promoten van het wahabisme. Dat zijn bedragen waar je even bij moet stilstaan. Die buitenlandse financiering en beïnvloeding is een echte bedreiging voor de vrije ontwikkeling en uitoefening van de islamitische eredienst in België.