STANDPUNT Levenslang leren is geen luxe

I n Vlaanderen volgen veel minder werknemers een extra opleiding dan in onze buurlanden. Bovendien volgen mensen met een lage scholingsgraad ook nog eens beduidend minder extra lessen dan hooggeschoolden. De kloof tussen hoogopgeleiden die almaar beter opgeleid zijn en laaggeschoolden die niet de kans grijpen of krijgen om bij te leren, wordt zelfs groter. Op het eerste gezicht lijken extra lessen voor mensen die al werk hebben niet het grootste probleem van deze samenleving. Maar positief is de trend niet. Levenslang leren is in deze tijden geen luxe voor mensen die niets beters te doen hebben. Het is een noodzaak.

Een stiel of een vak leren en vervolgens een loopbaan lang in de praktijk brengen wat je geleerd hebt… weinig werknemers maken het nog mee. We worden allemaal geconfronteerd met grote en constante veranderingen in onze werkomgeving: door automatisering en digitalisering, door de snel veranderende noden van de consument, de razendsnelle innovatie. Zelden is onze arbeidsmarkt zo beweeglijk en onzeker geweest als nu. En daar hebben we de grootste moeite mee. Het aantal burnouts neemt schrikbarend toe, steeds meer mensen zijn langdurig ziek en raken niet meer opnieuw aan de slag.

Ja, er zijn duizenden banen bijgekomen de voorbije jaren. En dat is goed nieuws, maar het draait in deze tijden niet alleen om het creëren van banen, ook om de kwaliteit van die banen én vooral van de loopbanen. We moeten langer werken in een steeds veranderende omgeving. Hoe houden we dat vol? Door ons bij te scholen bijvoorbeeld. Goed opgeleide werknemers kunnen beter om met verandering, zijn niet meteen verloren als ze van functie of bedrijf moeten veranderen. Ze voelen zich beter in hun vel, hebben minder kans op ziekte, zijn productiever. Dat laaggeschoolden in ons land veel minder opleidingen volgen dan hoogopgeleiden, is in die optiek heel slecht nieuws. Bij grote veranderingen zullen zij het eerst uit de boot vallen. Levenslang leren kan een belangrijke rol spelen in de sociale promotie van laaggeschoolden én in het welzijn van iedereen.

Volgens minister van Werk Philippe Muyters volgen in Vlaanderen de meeste mensen geen opleiding omdat ze er geen zin in hebben en de noodzaak ervan niet inzien. Het is volgens hem dus een kwestie van sensibilisering. Dat is het zeker. Maar er is meer. Waar in andere landen die opleidingen worden meegenomen in CAOonderhandelingen, gebeurt dat hier veel minder. Vakbonden zullen hier altijd kiezen voor meer loon, zelden voor meer opleiding.

Vakbonden, bedrijven én werknemers moeten zich bewust worden van de waarde van constante bijscholing. Als we ons nu geen zorgen maken over deze cijfers, als we blijven leven in de overtuiging dat we geen extra opleiding nodig hebben, zal dat op niet al te lange termijn de ontwikkeling van Vlaanderen afremmen.