Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Het is er hier de laatste jaren enorm op vooruitgegaan”
Op wandel in de wijk Moretusburg in de schaduw van de Umicore-schoorstenen
In Moretusburg, de wijk tussen de Schelde en het centrum van Hoboken, heerst nog een echt dorpsgevoel. Maar achter de bescheiden arbeidershuisjes rijzen de schoorstenen en hoogovens van Umicore de hoogte in. Het voormalige Union Minière – in de volksmond ‘de Zilver’ – is wat Moretusburg beroemd maakte. Of beter: berucht. De vervuilende uitstoot van de fabriek zorgde jarenlang voor gezondheidsproblemen in de wijk. Of denkt u dat het toeval is dat het telen van groenten en fruit in Hoboken al sinds 1973 verboden is?
Op een gegeven moment waren de bewoners het beu en kwamen ze massaal op straat. Na de nodige media-aandacht en juridische perikelen financierde Umicore tussen 2006 en 2008 een grootschalige sanering. Meer dan duizend percelen werden opgekuist. Het leed leek geleden tot precies een jaar geleden in het bloed van verschillende kinderen veel te hoge loodwaarden werden vastgesteld. Hannah Kleykens was met maar liefst het zevenvoudige van de officiële ‘veilige’ cijfers de trieste recordhoudster. Gelukkig gaat het met de inmiddels driejarige al veel beter en het euvel lijkt dus – opnieuw – verholpen. Maar wat vinden de mensen in Moretusburg daar zelf van? De meningen lopen uiteen, maar over één ding is het iedereen het eens: “Het is er hier de laatste jaren enorm op vooruitgegaan.”
Rosette (55) woont al twintig jaar in Moretusburg. “Toen we hier pas veertien dagen woonden moest een van mijn kinderen de lood-in-bloedwaarden laten meten en die waren blijkbaar veel hoger dan het jaar voordien. Toch een beetje vreemd, want toen woonden we nog in Roeselare.” Ze kan zich de grondsanering nog goed herinneren. “Die nieuwe grond was niet vervuild, maar er was toch iets mis mee, want sindsdien loopt onze kelder regelmatig onder water.”
Roet op de pisdoeken
In het dienstencentrum treffen we Steven en Giselle (allebei 78). Ze wonen al meer dan vijftig jaar in Moretusburg. “Ik herinner me de betogingen aan de Zilver nog goed”, zegt Giselle. “En dat onze vijf kinderen, op kosten van Umicore, twee maanden in een sanatorium in Lanaken zaten omdat ze te veel lood in hun beenderen hadden. En ik moest de pisdoeken die aan de waslijn hingen regelmatig uitspoelen omdat ze vol roetvlokken hingen. Ook opvallend is dat Umicore zijn uitstoot doorgaans ’s nachts deed; als je opstond, zag alles plots zwart.”
Ondertussen is er veel beterschap, al was er een tijdje geleden toch weer een incident dat voor ergernis zorgde: plots hadden een aantal auto’s in hun straat mysterieuze, bijzonder hardnekkige vlekken die op roest leken. Steven: “Ze hebben toen alles onderzocht en opgeschreven, maar uiteindelijk kregen we te horen dat Umicore niet verantwoordelijk was. Waarom niet? Omdat het niet kon worden bewezen. Maar onze straat ligt pal tegenover de Zilver, dus ik zou niet weten waar het anders vandaan kan komen. Van Kruibeke misschien?”
Emile (84) is zowat de heemkundige van Moretusburg. Hij heeft een enorm fotoarchief en kent de geschiedenis van de wijk als geen ander. “Onze eigen kinderen moesten na het spelen, bijvoorbeeld in de zandbak, telkens hun handen en snuitje wassen voor ze aan tafel gingen. Ze zijn allemaal gezond groot geworden, dus blijkbaar doet een beetje hygiëne al veel. Maar heel wat mensen trokken zich daar destijds niks van aan en lieten hun kinderen maar doen.”
Dikke laag stof op zolder
“Die grondsanering trok op niks”, gaat Emile lustig verder. “Voor aanvang vertelde iemand van Umicore in het Gildenhuis dat de grond zou worden verwijderd, gewassen en opnieuw worden gestort. Maar wat hebben ze gedaan? 30 centimeter afgegraven en die vervangen door grond van de Sint-Bernardsesteenweg, die toen heraangelegd werd. Als je er met een hark doorging, kwamen er meteen kiezels van de trambedding boven. En die vervuilde grond? Die ligt volgens mij nog altijd ergens op de Zilver.”
Maar ook Emile vindt dat er, in vergelijking met pakweg vijftien jaar geleden, een enorme verbetering is. “Er vliegt nogal altijd wat vuil in het rond, maar bij Umicore wordt alles nu elke dag met water besproeid, zodat er geen stof weg kan”, zegt de tachtiger, die recent zijn dak wilde isoleren, maar op een onverwacht probleem stuitte. “Er was al zeker vijftig jaar niemand meer op de zolder geweest en toen ik ging kijken schrok ik wel even: er lag overal een dikke, vettige laag stof. Dat wilde ik zelf niet opkuisen en dus trok ik mijn stoute schoenen aan en ging naar Umicore. Al twee dagen later kwam een gespecialiseerd bedrijf alles opkuisen.”
Alhoewel, gespecialiseerd… “Toen ik vroeg wat ze met die zakken vuil van plan waren, zeiden ze: in een container gooien
he. Ik heb hen gezegd dat dat een flinke boete zou opleveren. Uiteindelijk is Umicore alles komen halen. Ze hebben er zelfs nog een deel van kunnen recycleren.”