Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Kunnen de Winterspelen de wereld redden?
Voor de sport willen Noord-Korea en Zuid-Korea wél nog eens samenzitten
NIKKI HALEY
VNambassadeur “We nemen geen enkele dialoog serieus als die ook niet gaat over het bannen van atoomwapens in NoordKorea. Een gezellig samenzijn dat een mooie foto oplevert, daar zijn we niets mee.”
Een koppel NoordKoreaanse kunstschaatsers kan voor een dooi zorgen in de bevroren relaties tussen Noord en ZuidKorea. Delegaties van de Korea’s ontmoeten elkaar vandaag om te onderhandelen over de deelname van Ryom Taeok en Kim Jusik aan de Olympische Winterspelen in ZuidKorea in februari. Een meeting die historisch kan worden.
Wat staat er te gebeuren?
Voor het eerst in meer dan twee jaar zullen Noord- en Zuid-Koreaanse afgevaardigden officiële gesprekken voeren. Wie tot de delegaties behoort, zal vandaag pas duidelijk zijn. De plaats van het gesprek wordt Panmunjom, in de gedemilitariseerde zone tussen beide landen, die officieel nog steeds in staat van oorlog zijn.
Het voorbereidend werk werd eind december gedaan in de Chinese hoofdstad Peking, door sportofficials van de beide landen tijdens enkele geheime ontmoetingen. Daar werd afgesproken dat de landen dit jaar aan enkele sportieve evenementen zullen deelnemen. Het was dictator Kim Jong-un die vervolgens in zijn nieuwjaarsboodschap gewag maakte van een mogelijke deelname om “de eenheid van het Koreaanse volk” te weerspiegelen. Dezelfde toespraak waarin hij het over het knopje van zijn atoombom had.
Zal over meer gesproken worden dan sportieve uitwisseling?
Allicht wel. Het zou gek zijn om zo’n hele meeting op te zetten om vervolgens alleen te praten over een olympische delegatie van welgeteld twee kunstschaatsers. Andere Noord-Koreaanse atleten waren te laat om zich te kwalificeren of zelfs in te schrijven. In de zomer had de ZuidKoreaanse president Moon Jae-in aangeboden om een gezamenlijk ijshockeyteam te vormen, maar daar wilde Kim Jong-un niet van weten. Maar symbolisch zouden ze toch nog onder dezelfde vlag kunnen opstappen.
Na het sportieve luik over de Spelen, die van 9 tot 25 februari plaatsvinden in Pyeongchang, komt volgens Zuid-Koreaanse vertegenwoordigers ook de discussie op tafel hoe de spanningen verminderd kunnen worden tussen de twee landen die elkaar hebben bedreigd met totale vernietiging. President Moon beklemtoonde dat het om een “aardverschuiving” in de relaties kan gaan en beklemtoonde dat zijn land alle mogelijke openingen heeft gemaakt om een moment van overleg te creëren.
Kan een probleem echt opgelost worden op die korte tijd?
De gesprekken van nu moeten voor een draagvlak zorgen waardoor tijdens de Spelen zelf – en mogelijk zelfs tot het einde van de Paralympics eind maart – op Zuid-Koreaanse bodem verder gepraat kan worden om nog meer druk van de ketel te halen. In het gevolg van de atleten uit Noord-Korea zullen meer vertegenwoordigers zitten dan alleen die uit sportieve kringen.
Om deze kans niet uit handen te laten glippen, zijn op vraag van de Zuid-Koreanen de militaire oefeningen met de Amerikanen gestaakt die gepland waren tijdens de Winterspelen. Nadat die geste was gedaan, stemde Kim in. Al is de Amerikaanse houding wat dubbel. Eerst verwelkomde president Trump de zet van Rocket Man, eind vorige week temperde VN-ambassadeur Nikki Haley de vreugde. “We nemen geen enkele dialoog serieus als die ook niet gaat over het bannen van atoomwapens in Noord-Korea. Een gezellig samenzijn dat een mooie foto oplevert, daar zijn we niets mee.”
Trump zelf liet het voorbije weekend dan weer weten dat de gesprekken over meer dan sport moeten gaan en voegde eraan toe dat hij graag met Kim zou telefoneren. Bovendien liet hij uitschijnen dat de voorzichtige toenadering aan hem te danken was. Ook Kim blaast warm en koud. In zijn nieuwjaarstoespraak had hij het over de Winterspelen, maar tegelijkertijd ook over de massaproductie van kernkoppen.
Kunnen de gesprekken voor een doorbraak zorgen?
De officiële telefoonlijn tussen de twee overheden is ondertussen weer geactiveerd, dat is al een stap. Het is ook een traditie tussen de beide landen om via de sport met elkaar te praten. De “sportdiplomatie” heeft in het verleden al gezorgd voor een dooi in de relaties, die jammer genoeg steeds tijdelijk was. Maar het is momenteel de enige optie om de twee landen met elkaar in dialoog te laten gaan.
President Moon benadrukte dat verbeterde relaties tussen de twee landen uiteindelijk moeten leiden tot het ontwarren van de nucleaire knoop tussen de twee. Volgens experts in diplomatie kunnen sportevenementen – en zeker de Olympische Spelen – geopolitieke spanningen overstijgen en landen dichter bij elkaar brengen. Het conflict zal er niet onmiddellijk door opgelost worden, maar het zou de eerste stap moeten zijn naar een permanent overleg dat binnen enkele jaren vruchten zou kunnen afwerpen.
Al loopt niet elke poging tot sportdiplomatie goed af. Onder de stuwende kracht van het Internationaal Olympisch Comité werd geprobeerd om de Zomerspelen in 1988 door Noord- en Zuid-Korea te laten organiseren. Dat initiatief liep spaak. Uiteindelijk trok Noord-Korea zich terug en werd Seoel de olympische stad. Een jaar voor de Spelen ontplofte een bom aan boord van een Koreaans vliegtuig, Korean Airlines Flight 858, alle 115 passagiers kwamen om. Het was het werk van het Noord-Koreaans regime dat de Spelen boycotte en alle deelnemende landen wilde doen afzien om naar Zuid-Korea te reizen. In dat opzicht is een Noord-Koreaanse deelname een verzekeringspolis. Het minste wat nu bereikt is, is dat tijdens de Spelen tussen de twee landen vrede zal zijn.