Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Liegen dat het gedrukt staat
Steven Spielberg focust in voor Oscar genomineerd drama op strijd tussen pers en president
Er stijgt een aanstekelijke geur van verse inkt en gerechtigheid op uit The Post, Steven Spielbergs bevlogen ode aan journalistiek die de macht controleert. Het is een film over het verleden, die tegelijk veel zegt over het heden.
Donald Trump loog het voorbije jaar 1.950 keer, aldus The Washington Post. In één interview presteerde hij het om maar liefst om de 75 seconden iets onwaars te vertellen. Nieuwe begrippen ontstonden: alternatieve feiten, fake nieuws. Maar een liegende president is helemaal niet nieuw, herinnert Steven Spielberg ons met The Post. Daarin diept hij de Pentagon Papers op, de geheime documenten waarmee ex-militair Daniel Ellsberg in 1971 onthulde dat de ene na de andere president had gelogen over de oorlog in Vietnam.
Die Papers verschenen destijds eerst op de voorpagina van The New York Times. Begrijpelijkerwijs zijn ze er op die krantenredactie niet mee opgezet dat Spielbergs film focust op The Washington Post, de krant die weinig later het voortouw zou nemen in het Watergate-schandaal, waarover All the President’s
Men al een voortreffelijke film is. Spielbergs film gaat meer over hoe een nieuw bewustzijn ontstond, dat de banden zou doorknippen tussen de journalisten en hun vaak machtige onderwerpen.
Fakkel
Verrassend genoeg begint The Post niet te midden van het gekletter van typemachines, maar wel van wapens: als militair analist schrijft Ellsberg tussen de troepen in Vietnam. Na die ouverture beperkt de film zich tot Washington, maar Spielberg brengt de chique salons en morsige redacties in beeld als slagvelden, waar valstrikken, omsingelingen en deadlines op de loer liggen.
Minister van Defensie Robert McNamara erkent tegenover zijn analist dat de situatie hopeloos is. Maar de pers spelt hij een ander verhaaltje op. Een ontgoochelde Ellsberg raakt de leugens beu en stapt met een pak bezwarende documenten naar The New York
Times. Wanneer die krant door de president zelf wordt tegengehouden om verder te publiceren, ruikt de hoofdredacteur van The
Washington Post, Ben Bradlee, zijn kans om de fakkel over te nemen.
Sigaren roken
Tom Hanks geeft Bradlee een stoere nonchalance en ernstige toewijding mee, maar het echte hoofdpersonage is voor Meryl Streep, als uitgeefster Katharine Graham. Zij erfde de krant van haar vader en begeeft zich in een microkosmos die haar vijandig gezind is – al was het maar omdat ze een vrouw is. In een prachtige scène moet zij als enige vrouw een zaal vol mannen binnenlopen. Terwijl haar jurken overgaan van grijstinten naar exuberante kleuren, maakt zij een evolutie door van onzekere beginner tot zelfverzekerde leidster, die haar verantwoordelijkheid neemt – ook als dat een risico inhoudt.
Er staat immers geld op het spel: ze staat op het punt om haar krant naar de beurs te brengen. Als de president zich ook tegen hen keert, zal de raad van bestuur daarmee niet opgezet zijn. Daar komt nog bij dat Graham thuis vaak machtige, rijke connecties ontvangt, met op kop niemand minder dan haar goede vriend McNamara. The Post stelt in vraag in hoeverre pers en politiek elkaar kunnen opvrijen. “De dagen van samen sigaren roken zijn voorbij”, klinkt het.
Sprintje trekken
Het is een film van Spielberg, en dus weet je dat er onvermijdelijk een moraalles aankomt. Aanvankelijk is de stijl vrij droog en feitelijk, met zeker in het eerste deel weinig muziek, op het ratelen van typemachines en het rinkelen van roodgloeiende telefoons na. Maar dan zet het orkest van Spielbergs vaste componist John Williams alsnog aan, poetsen de blazers hun koper op en wordt verontwaardiging op verontwaardiging gestapeld.
Misschien verdraagt deze film dat omdat het bij het genre hoort: met zijn clash tussen president en pers is The Post ook een pamflet over de huidige president, die eveneens voortdurend de pers aanvalt. “Toen ik een eerste versie van het script las, wist ik dat dit geen twee of drie jaar op het schap kon liggen”, zei Steven Spielberg over The Post. “Dit moest nu worden verteld.”
Daarvoor moest Spielberg op zijn 71ste nog eens een sprintje trekken. Hij draaide The
Post terwijl hij nog bezig was aan de montage en special effects van Ready Player One, die over twee maanden in de zalen landt. Amper zes maanden na de opnames kon de film in première. Zo voelt de film ook aan: heet van de naald en bevlogen. Het is niet alleen pers versus president, maar ook Hollywood versus Trump, de man die Meryl Streep een “overschatte actrice” noemde.
Verse inkt
Spielberg deed voor The Post een beroep op een afgewerkt scenario van debutante Liz Hannah, bewerkt door Josh Singer. Die laatste maakte van de journalistieke film zijn specialiteit: na The Fifth Estate over Wikileaks won hij een Oscar met zijn script voor
Spotlight. En ook The Post maakt kans op het prestigieuze beeldje, met nominaties in de categorie Beste Film en Beste Actrice (Meryl Streep).
Spielberg laat de hedendaagse resonanties grotendeels voor de kijker. Trek zelf uw parallellen. Hoe dan ook is Spielbergs liefde voor de journalistiek aanstekelijk, van de letters op de voorpagina tot die op de façades van de gebouwen. Deze film ruikt naar verse inkt, deugdelijkheid, hard werk en late uren. Vergeef het een journalist als hij dat graag ziet.