Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Preutse panda’s makkelijker zwanger?
Belgisch onderzoek doet het net dat beetje anders
Reuzenpanda Hao Hao is met haar kroost niet alleen de blikvanger van Pairi Daiza, maar in een adem ook de voortrekster in een baanbrekend onderzoek naar een meer betrouwbare zwangerschapstest. Wetenschappers omschrijven de voortplanting van de reuzenpanda nog altijd als een van de meest mysterieuze gebeurtenissen in het dierenrijk. Zelfs na 40 jaar onderzoek in gevangenschap is het nog altijd lastig om de cyclus van het dier te doorgronden. Maar met tests die de UGent samen met de Pairi Daiza Foundation ontwikkelt, maakt het onderzoek een enorme sprong voorwaarts. “En dat kan heel nuttig zijn voor andere bedreigde diersoorten”, zegt onderzoekster Jella Wauters van de faculteit Diergeneeskunde aan de UGent.
Wat maakt de voortplanting van reuzenpanda’s zo problematisch? Jella Wauters: Ten eerste is er de bronsttijd, die maar één of twee dagen per jaar duurt. Het valt moeilijk te bepalen wanneer de panda precies vruchtbaar is. Ten tweede is het voor onderzoe- kers moeilijk om na te gaan of het eitje bevrucht is en of de panda daadwerkelijk drachtig is. Bij pan- da’s bestaat het fenomeen van de uitgestelde innesteling, een perio- de die verschillende maanden kan
duren. Ten derde is er het probleem dat een panda perfect schijndrachtig kan zijn, hoewel ze bijna dezelfde hormoonprofielen geeft als wanneer ze echt drachtig zou zijn. Ten vierde komt het voor dat een drachtige panda toch geen jong baart. Dat we het verlies van de foetus niet opmerken, komt omdat er tussen het begin van de feitelijke dracht en de geboorte maar 42 dagen zitten. Een afgestorven jong is vaak klein genoeg om weer geabsorbeerd te worden door het moederlijk weefsel.
Waaruit bestaat jullie doorbraak? Sinds de komst van Hao Hao naar Pairi Daiza verzamel ik gegevens over het dier, ook tijdens de twee bronstijden en eerste zwangerschap. Daarop pasten we een analysetechniek toe die iets verschilt van de techniek die elders in de wereld wordt gehanteerd. Daaruit werd duidelijk dat onze profielen veel scherper en duidelijker te interpreteren zijn. Als toets pasten we de techniek toe op een panda in Schotland en Frankrijk. Daar zagen we dezelfde verschijnselen. Toch leverde dat naast een reeks antwoorden ook onderzoeksvragen op die niet met de bestaande technieken te beantwoorden zijn. Ons labo heeft ervaring met heel specifieke, innovatieve hightechtechnieken, waarmee we monsters van kleine lichaamseigen stoffen, maar ook van stoffen uit de omgeving of voeding, kunnen analyseren. Dat moet ons toelaten om bepaalde stoffen te vinden die specifiek zijn voor die uitgestelde innesteling of voor de start van de effectieve dracht. Zo stellen we zwangerschapstesten samen die de bronstijd, dracht en bevalling kunnen voorspellen. Want er is niets zo frustrerend voor een zoo of kweekinstelling om op het einde van de rit toch geen jong te hebben.
Maar die zwangerschapstest is er dus nog niet? In de komende vier jaar gaan we onze labotechniek met steun van de Pairi Daiza Foundation volop benutten om alle beschikbare stalen te analyseren en zo tot die testen te komen. We kozen voor de panda omwille van de enorm fascinerende voortplantingscyclus, naast de grote populariteit bij het publiek. Maar de vragen die we nu gaan beantwoorden, worden ook gesteld bij andere, zelf vaak bedreigde diersoorten die minder aandacht krijgen. De panda helpt zo als model ook andere dieren.