De oorlogsheld die Nederland verdeelt

Marco Kroon (48) was een Nederlandse oorlogsheld. Tot hij vertelde dat hij een krijgsheer die hem gevangen had genomen, doodgeschoten had. “Het was op dat moment hij of ik.”

Marco Kroon is Nederlands bekendste

b militair. Een held van de oorlog in Afghanistan. In 2009 werd hij tot ridder in de Militaire Willemsorde geslagen wegens moed en heldhaftig optreden. Het was 55 jaar geleden dat die hoogste eer een Nederlandse militair te beurt was gevallen.

Maar sinds deze week verdeelt Kroon het land. Dat heeft hij te ‘danken’ aan het verhaal dat hij in het Algemeen Dagblad vertelde. Daarin probeerde hij een merkwaardig incident tijdens een geheime operatie in Afghanistan in 2007 te verduidelijken. Door zijn “persoonlijk relaas” te brengen, wilde hij opheldering geven over een onderzoek dat het gerecht naar hem begonnen is. Maar hij riep vooral meer vragen op.

Gevangen door taliban

Kroon vertelde dat hij tijdens de geheime missie gevangen werd genomen door de taliban. “Ik was op dat moment de commandant van een eenheid en droeg de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van mijn mannen en het slagen van de operatie.”

Tijdens de korte gevangenschap werd hij hardhandig ondervraagd, mishandeld en bovenal ernstig vernederd. “De leider van de groep probeerde te achterhalen wie ik was en wat ik in Afghanistan deed. Ondanks de brutaliteiten waaraan ik tijdens de ondervragingen werd blootgesteld, heb ik mijn opdracht geheim weten te houden.”

Na enige tijd werd hij vrijgelaten, maar Kroon besliste het voorval niet bij zijn commandanten te melden en eerst zelf uit te zoeken wie hem gevangengenomen had. “Een ding wist ik zeker: de leider van de groep die verantwoordelijk was voor deze gewelddadigheden, zou mogelijk onze operatie in gevaar kunnen brengen. Ik kon dit niet laten gebeuren.”

Toen gebeurde er iets vreemds. “Enkele weken na mijn vrijlating, trof ik de man aan op een andere locatie dan waar ik hem verwachtte. Hij was ditmaal gewapend met een AK-47. Hij was die avond ook niet alleen. Ik herkende hem uit duizenden. Toen ik uit mijn voertuig stapte om hem te gijzelen, herkende hij mij ook en greep hij naar zijn wapen. Het was op dat moment hij of ik. Ik greep in een reflex naar mijn wapen en vuurde gericht mijn hele magazijn leeg.”

Vreemde gaten in verhaal

Pas vorig jaar meldde Kroon de schietpartij bij Defensie, waar hij nog altijd werkt. Die besloot de zaak door te spelen aan het Openbaar Ministerie. Het OM onderzoekt nu of Kroon een strafbaar feit heeft gepleegd. En omdat het gerechtelijk onderzoek begon rond te zingen, besliste Kroon zelf zijn versie van de feiten te geven. Hij wilde vooral uitleggen waarom hij zolang over de zaak heeft gezwegen.

Maar tot nu toe heeft Kroon vooral het tegenovergestelde resultaat bereikt. De meeste kranten focussen op de vreemde gaten in het verhaal. Hoe kan een leidinggevende meerdere dagen ontvoerd zijn zonder dat iemand het weet? Waarom sloegen zijn medecommando’s geen alarm? Een vijand doodschieten is ook in oorlogstijd aan regels gebonden. En tien jaar stilzwijgen kan zeker niet.

Eimert van Middelkoop, in 2007 minister van Defensie, liet al weten dat hij de verklaringen van Kroon “niet erg helder” vindt. Huidig minister Ank Bijleveld vond dat Kroon het incident direct had moeten melden.

Volgens Kroons advocaat, Gert-Jan Knoops, wordt zijn cliënt bedolven onder steunbetuigingen van veteranen. Knoops zegt ook dat Kroon niet alles kon vertellen, want de missie is nog altijd geheim.

Drugs en wapenbezit

Het is niet de eerste keer dat de gelauwerde officier in een mediastorm terechtkomt. In 2010, een jaar na zijn militaire onderscheiding, werd Kroon beschuldigd van drugs- en wapenbezit. Die feiten speelden zich af buiten het leger, maar de zaak werd in de media breed uitgesmeerd.

Kroon werd een jaar later vrijgesproken voor het drugsbezit, maar wel veroordeeld voor het overtreden van de wapenwet. Hij had vier stroomstootwapens in zijn bezit, waarvan hij er drie had doorverkocht. Toch werd de hero – die even zero was – in ere hersteld. En Kroon liet zich de hernieuwde media-aandacht graag welgevallen.

In 2013 kwam hij weer in een mediastormpje terecht. Hij had een boek geschreven over zijn heldendaden in Afghanistan én over zijn proces. Toen hij zijn promotietoer wilde beginnen, stak Defensie daar een stokje voor. “Commando’s treden niet in de openbaarheid”, aldus een woordvoerder van het leger. Maar nu draait het mediacircus-Kroon dus opnieuw een rondje.