De feilbare plannen voor de Leien

H et is eigen aan grote projecten dat ze vertraging oplopen en een pak meer kosten dan geraamd. Niks nieuws onder de zon. Of het nu overheden zijn die de plannen maken of bedrijven of particulieren zoals u en ik, iedereen trapt altijd weer in de val van het optimistische plannen. Wetenschapper en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman gaf er in zijn bestseller Ons Feilbare Denken uit 2011 een paar sprekende voorbeelden van. Zo bleek uit onderzoek dat Amerikanen die hun keuken renoveerden, gemiddeld 18.658 dollar budgetteerden, maar gemiddeld 38.769 dollar uitgaven. In een studie over grote spoorwerken over heel de wereld bleek dat de budgetten met gemiddeld 45% overschreden werden. En dan wist Kahneman nog niks over het Antwerpse justitiepaleis, dat los vier keer meer kostte dan vooropgesteld...

Toch verbaast de vertraging bij de werken aan de Leien. De beruchte ‘knip’ werd aangebracht begin juni 2017 en in het voorjaar 2019 moest het allemaal achter de rug zijn. Maar na acht maanden al is er sprake van elf maanden vertraging (al is dat nog niet officieel bevestigd). Dat is fors. Bovendien lekte het uit via sp.a-gemeenteraadslid Toon Wassenberg. Anders hadden we er nu nog niks van geweten.

En we weten drie dagen na dat nieuws nog altijd niet wat er nu eigenlijk aan de hand is. N-VA-schepen Koen Kennis voert aan liever niet te communiceren als hij daarover van de aannemer nog niet voldoende duidelijkheid heeft. Daar valt wat voor te zeggen. Aan mededelingen met veel vraagtekens heeft niemand wat. Het is ook een delicate kwestie: iemand moet opdraaien voor de extra kosten. In theorie is dat aannemer Tramcontractors, een joint venture van bouwgroep BAM en Engie Fabricom.

Juist om zich te wapenen tegen te rooskleurige planningen, kiezen overheden ervoor om aannemers contractueel aansprakelijk te maken voor vertragingen. Dat kan helpen. Maar diezelfde overheden kiezen bij aanbestedingen ook liever voor de snelst werkende kandidaten en zo zien aannemers zich genoodzaakt om toch weer zo scherp mogelijk te timen. Dat kan in het slechtste geval leiden tot wurgcontracten met alleen maar verliezers: aannemers die de boot ingaan en projecten die aanslepen.

Zo’n vaart hoeft het hier natuurlijk niet te lopen. Er kan ook sprake zijn van overmacht. En het kan geen kwaad om voor ogen te houden dat Antwerpen hoe dan ook eindelijk een fraai, nieuw hart zal krijgen tussen Meir, station en Keyserlei in. En dat het met de verkeersellende doorgaans meevalt: shoppers hoeven zich niet te laten afschrikken. Maar hoe sneller er opheldering komt, hoe beter, in het bijzonder voor de getergde winkeliers. En kan misschien iemand de Oosterweelplanning nog eens tegen het licht houden?