Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De truken van de winterfoor
DE HIGHTECHOORLOG VAN PYEONGCHANG: de dunne lijn tussen wetenschap als topsport en technologische doping
I n (winter)sporten waar duizendsten van een seconde over goud, zilver, brons of nougatbollen beslissen, gaat het over ‘marginal gains’. Gaat er een belletje rinkelen? Inderdaad, het is de leuze van wielerploeg Sky, die altijd een stapje voor is op de rest. Gisteren zat bij het skeleton het spel op de wagen: de Belgische Kim Meylemans en co dienden een klacht in tegen de al dan niet legale pakken van de Britten. Want waar stopt inventieve wetenschap en begint technologische doping?
b
“Plots begonnen die Britten tegen elkaar te schreeuwen. Een Britse coach die voor de Nederlandse skeletonfederatie werkt, stond tegen de Engelse coaches te brullen.
Ho, wat is dat hier? dacht ik.” Ja, Kim Meylemans had ook wel gezien dat de Britse skeletonatletes – met je buik op een slee naar beneden sjezen – verduiveld sneller gaan dan tijdens het seizoen. Dat gold zowel voor olympisch kampioene Lizzy Yarnold en Laura Deas bij de vrouwen als voor Dom Parsons bij de mannen. “Het hele seizoen waren die Britten nergens, nu steken ze er plots met kop en schouders bovenuit”, klonk het bij Meylemans. Geen haar op haar hoofd dat eraan dacht dat het misschien aan de pakken zou kunnen liggen. “Maar toen wees de Britse coach van de Nederlanders erop dat de Britten een ander pak droegen. Mij was het niet eens opgevallen dat het een ander was. Tot ik een foto iets gedetailleerder bekeek: ofwel zit er in ofwel onder het pak een soort spoiler. Ze claimen dat ze zo meer dan een seconde per rit kunnen winnen. Tja, dat is zot.”
De bobbeltjes van Froome
Flashback naar de Ronde van Frankrijk 2017. In de proloog vlammen de vier tempobeulen van Sky – Froome, Thomas, Kiryienka en Kwiatkowski – allen naar een toptienplaats. Met een tijdritpak met op de armen en schouders stroken met bobbeltjes. Om dat hele gebeuren in vier woorden samen te vatten: opschudding, sensatie, oneerlijk en onreglementair. Alhoewel: ja, er was opschudding en sensatie. Maar of de stroken met bobbeltjes onreglementair waren? Neen. Die stroken – die de luchtweerstand verminderen – waren een zoveelste handige vondst van Sky, dat altijd koketteert met ‘marginal gains’ (ofwel: minimale winsten). Gecontesteerd? Zeker. Toegelaten? Ook.
Voor de goede orde: de skeletonpakken van gisteren hebben niets te maken met Sky, maar hebben wel een link met het baanwielrennen. Ze werden ontwikkeld door het bedrijf TotalSim en het English In- stitute of Sport, dat sinds de Olympische Spelen van 2008 ook de pakken van de Britse baanwielrenners ontwerpt. Dat jaar pakten de Britten maar liefst zestien pistemedailles in Peking. En ook in 2012 in Londen en 2016 in Rio was de oogst niet gering met telkens twaalf stuks.
Waarom niet iedereen dan met die vondsten komt aanzetten? “Landen met het meeste geld kunnen het meest experimenteren, materiaal testen enzovoort”, stelt Meylemans. “Het is ook een algemeen probleem in de wintersport. Niet alleen in het skeleton maar ook in het skiën, biatlon… Als klein land kun je daar weinig tegen doen.”
Zoals in het zwemmen
Dat klopt, maar helaas voor Meylemans worden al deze praktijken pas als technologische doping aangezien als er niet volgens de regels van de kunst wordt gespeeld. En net daar begint de dunne lijn tussen topsport als wetenschap – tussen weten wat er in de reglementen staat en het creatief toepassen ervan – en technologische doping, hightechvondsten die niet zijn toegelaten.
Het bekendste voorbeeld van hoe het niét moet, is het beruchte LZR Racer-zwempak van Speedo, dat ontworpen werd voor de Spelen van Peking 2008. Nanodeeltjes stootten niet alleen het water af, ze sloten ook de omliggende lucht in, zodat zwemmers meer op het water dreven. De LZRzwemmers braken dat jaar 168 records. Twee jaar later werden de pakken verboden omdat ze aangezien werden als technologische doping. Dat kun je zwempakkenproducenten niet aanwrijven, wel de internationale zwemfederatie. Die had destijds geen duidelijke regels over wat kon en niet kon. Er waren bijvoorbeeld geen restricties over de dikte van de pakken of over het drijfvermogen en dus ontwierp elke producent naar hartenlust “het snelste zwempak ter wereld”.
Die regels zijn er nu wel, net als in het skeleton. “Bij onze pakken is het simpel: er mag niets, gewoon textiel zonder spoilers, zonder coating enzovoort”, aldus Meylemans. “Een spoiler is illegaal en daarom dienden we met enkele landen samen een klacht in.”
Een 50achterstand
Het probleem is echter dat elke internationale sportfederatie zelf haar regels moet opstellen over het materiaal en de kledij en autonoom beslist of een vernieuwing toegelaten is of niet. “Maar onze internationale federatie is niet echt daadkrachtig”, vindt Meylemans. “Al een geluk dat we het zagen dat de Britten die pakken droegen, want ze waren zo slim geweest er nog iets anders overheen te dragen. Ik hoop maar dat ze er ook andere bij hebben, anders kan het hier wel nog wat worden. En stel dat hun nieuwe pakken toch worden toegelaten, dan zullen wij dat gewoon aanvaarden. Al zal ik dan het gevoel hebben alsof ik met een 5-0-achterstand aan een voetbalmatch moet beginnen. Let op: ik praat nog met de Engelse olympiërs, want hen treft geen schuld. Als ik het zogezegd beste skeletonpak ter wereld kreeg, ik zou het ook dragen.”