Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Bodemvondst doodt ziekenhuisbacterie
Maar nieuwe ‘malacidines’ zijn nog niet voor morgen
Amerikaanse onderzoekers doen een zucht van verlichting slaken in ziekenhuizen en woonzorgcentra. Ze vonden nieuwe antibiotica die met succes de onuitroeibaar gewaande ziekenhuisbacterie doden. De vindplaats: in de grond.
In vaktermen heet de ziekenhuisbacterie MRSA, voluit Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus. De eerste twee woorden geven aan dat de bacterie opgewassen is tegen de gebruikelijke antibiotica, waardoor ze niet afdoende bestreden kan worden. Tot nu, want onderzoekers van The Rockefeller University in New York ontdekten nieuwe antibiotica die de multiresistente bacterien zoals MRSA wel vakkundig en in korte tijd doden. Ze doopten hun vondst ‘malacidines’. Professor Sean Brady van The Rockefeller University geeft meer uitleg.
Wat is het verschil met andere antibiotica? De nieuwigheid zit hem grotendeels in de manier waarop ze tot deze malacidines zijn gekomen. In plaats van nieuwe antibiotica te kweken in een laboschaaltje, speurden de onderzoekers de bodem af. “Bij elke stap loop je over duizenden bacteriën en schimmels die je niet kan zien. Vele van die micro-organismes gedragen zich op een manier die we niet begrijpen of produceren molecules die we nog nooit hebben gezien. Ons idee was dat we onder onze voeten een groot reservoir aan antibiotica hebben dat we nog niet hebben benut. We namen meer dan duizend grondstalen over de hele Verenigde Staten. Door het DNA ervan te klonen, stootten we na een lange en intensieve zoektocht op bacteriën die een geheel nieuwe klasse van antibiotica produceren: de malacidines. Is het al getest? De werking van deze malacidines verschilt ook van de andere antibiotica: ze beïnvloeden het proces waarmee de multiresistente bacterie de eigen celwand opbouwt en kunnen die zo aanval- len. De opbouw van menselijke cellen gebeurt op een heel andere manier, waardoor het antibioticum op zich niet schadelijk is voor de mens. Bij testen op ratten met MRSA bleek dat de dieren binnen de 72 uur genezen waren. Nog beter nieuws was dat de wetenschappers ondanks verwoede pogingen er zelfs na drie weken niet in slaagden om de MRSA-bacterie resistent te krijgen tegen malacidines.
Wanneer liggen ze in de apotheek? Dat is niet voor morgen. Het duurt al snel tien jaar voor een nieuwsoortige molecule ontwikkeld, getest en goedgekeurd wordt. Het belangrijkste nieuws is dat onze vondst bewijst dat er nog een enorme biodiversiteit te ontdekken is. We mogen dan wel stellen dat malacidines de menselijke cellen niet aantasten, het moet nog wel klinisch getest en bewezen worden. Ook dan pas wordt duidelijk of ze ook bij de mens de ziekenhuisbacterie doden.
Wat is het belang van deze ontdekking? Als malacidines ook klinisch hun afdoende werking bevestigen, is het belang niet te onderschatten. MRSA is maar een van de vele multiresistente bacteriën die wereldwijd naar schatting 700.000 mensen per jaar doden. Bovendien worden alsmaar meer bacteriën resistenter tegen antibiotica, waardoor dat dodenaantal nog kan oplopen. Daartegenover staat dat de ziekenhuisbacterie niet verantwoordelijk is voor de meeste besmettingen in onze ziekenhuizen en rustoorden; dat is de multiresistente darmbacterie E. coli. Volgens de eerste vaststellingen hebben de malacidines daar geen effect op. HANS OTTEN