Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Onderzoeksrechter wordt filmster
Al een kwarteeuw lang stopt ze als onderzoeksrechter de zwaarste criminelen van Brussel achter de tralies. Maar magistrate Anne Gruwez (61) wordt nu ook de ster van een bioscoopdocumentaire, die vanaf deze week in de filmzalen speelt. Een rechter in luipaardleggings die een roze parasol ronddraagt en geen blad voor de mond neemt. Haar uitspraken zijn bijwijlen zo onwaarschijnlijk, dat buitenlandse recensenten niet konden geloven dat ze géén actrice is.
“Het zou goedkoper zijn, moest
b u meteen sterven”, legt onderzoeksrechter Anne Gruwez in de film Ni juge, ni soumise uit aan een man die ervan verdacht wordt minstens vijf vrouwen te hebben overvallen nadat ze van een bankautomaat wegwandelden. De kaalgeschoren kleerkast kijkt haar beduusd aan.
“Kijk, het is niet mijn doel om u te laten creperen. Dat zal vanzelf wel gebeuren, als u het rechte pad niet opwandelt. Maar ik heb het berekend: per dag dat u in de gevangenis zit, kost dat de samenleving 150 euro. Dat is na al die jaren een fortuin. Als u na de gevangenis ook nog blijft leven, zult u een OCMW-uitkering krijgen.”
“Daarom zou het goedkoper zijn, mocht u meteen sterven. Een autopsie kost maar 1.000 euro. Zeg het dus, als u van plan bent om nu dood te gaan.”
Gruwez is niet bang om zware criminelen hard aan te pakken en ze met de neus op de feiten te drukken. Maar evenzeer toont ze een groot begrip voor de menselijke zwakheid, bij de mensen die tegenover haar komen te zitten. “Ik ben oprecht triest als iemand voor de tiende keer voor me staat, en ik hem in de cel zal moeten stoppen”, zegt ze zelf.
Blauwe Citroën, roze parasol
Haar moeder werd in Gent geboren, maar Gruwez noemt zichzelf een “echte geboren en getogen Brusselse”. Ze is een kleurrijk figuur in het grijze justitiepaleis van de hoofdstad. Gruwez, al 25 jaar onderzoeksrechter, draagt luipaardleggings en ze rijdt door de hoofdstad in een knalblauwe, oude Citroën 2CV. Als ze thuis dossiers bestudeert, leest er een witte rat op haar schouder mee. Als ze toekijkt hoe een wetsdokter een lijk opgraaft, dan houdt ze een roze parasol boven zijn hoofd terwijl ze morbide grapjes maakt. Maar het zijn vooral haar ontwapenend eerlijke uitspraken, waarmee ze in de film opzien baart.
Filmmakers Jean Libon en Yves Hinant leerden haar kennen toen ze korte reportages maakten voor het tv-programma op RTBF. Enkele jaren geleden figureerde Gruwez in een tv-reportage van Hinant over een moordzaak. Daarna vond Gruwez het wel voldoende, qua media-aandacht. Maar de twee vonden dat er nog een film in haar schuilde, en de vroegere Brusselse procureur-generaal kon Gruwez overtuigen om ook hieraan mee te werken.
ANNE GRUWEZ (61)
Onderzoeksrechter “Buitenlandse recensenten dachten dat ik een actrice was die er een extra laag op legde. Maar ik ben zo. Ik wik en weeg mijn woorden nooit. Ook niet voor de camera.”
SMmeesteres
Strip-Tease,
3,5 jaar lang volgden de filmmakers de onderzoeksrechter. Bij haar thuis, in haar bureau, terwijl ze de plekken bezocht waar misdaden gepleegd werden, én terwijl ze de verdachten ondervraagde. De rode draad is het onderzoek naar een 25 jaar oude moord op twee prostituees.
“Plechtstatig gedoe is niets voor mij”, zegt Gruwez, die door een ongeval op haar achttiende aan haar rechterhand drie vingers mist. De filmt toont geen rechter in een ivoren toren, maar een magistrate die zakdoekjes en snoepjes uitdeelt aan verdachten.
Een verdachte die moeilijk doet over een DNA-test, krijgt van Gruwez in de film de waarschuwing dat hij een pak rammel kan krijgen. Een Turkse man die meent te moeten zeggen dat hij zijn vrouw slaat “omdat dit zo hoort in zijn cultuur”, krijgt de volle laag.
Met grote ogen ondervraagt ze ook een SM-meesteres. De titel van de film verwijst daarnaar. Zetpillen, prijzen, handboeien en naalden die in geslachtsdelen geprikt worden: het passeert allemaal. “Een goed meisje”, besluit ze tegenover haar griffier. “Ik mag haar wel. Ze is evenwichtig.”
“Ik vond dat geweldig interessant”, zegt Gruwez. “Iedereen vindt dat interessant, maar niemand durft de juiste vragen te stellen. Ik heb toevallig de kans om dat wel te doen, en ik doe dat. De wereld is fantastisch en ik wil hem leren kennen in al zijn facetten.”
Actrice of rechter?
Haar uitspraken zijn bijwijlen zo bizar en ondiplomatisch, dat Britse filmrecensenten aanvankelijk dachten dat het een grap was. Ze konden niet geloven dat Gruwez écht een rechter was en ze meenden dat een actrice hen bij de neus nam. In Zwitserland werd de film uitgenodigd op een festival voor komische films, en op een filmfestival in San Sebastian kreeg Gruwez een speciale vermelding voor haar ‘vertolking’ als rechter.
Gruwez kan ermee lachen. “Ze dachten dat ik een actrice was die er een extra laag op legde. Maar ik ben zo. Ik wik en weeg mijn woorden niet. Nooit. Ook niet voor de camera.”