Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Volgens Bart moet je als politicus maar een hond kopen als je een vriend wil”
“Ik heb altijd gedroomd van aandacht, dus ik klaag niet”
FOTO'S KIONI PAPADOPOULOS, FREDERIK BEYENS
G
een Vlaams minister heeft zo veel bevoegdheden als Liesbeth Homans (een stuk of zeven), maar geen Vlaams minister ligt ook zo onder vuur als de NVAdame. “Ik lees zo vaak dat ik onder vuur lig dat ik al lang in brand had moeten staan.” Intussen mag ze wel de lijst van NVA duwen in Antwerpen.
Dit zijn alle bevoegdheden van Homans binnen de Vlaamse regering op een rijtje: Bestuurszaken, Woonbeleid, Inburgering, Gelijke Kansen, Armoedebestrijding, Binnenlands Bestuur en Sociale Economie. Stof genoeg voor een gesprek.
Hoe doet u dat eigenlijk, die departementen beheren. Een uurtje per dag voor elk beleid? Elke maandagmiddag heb ik een bespreking met de chefs van de beleidscellen. Vanaf dinsdag zijn er de commissies die we telkens apart voorbereiden. Het is een goede gewoonte, denk ik, dat ik nooit onvoorbereid naar het parlement vertrek. Dat mag je aan iedereen vragen. Vrijdagavond, voor ik naar huis ga, bekijken we welke dossiers ik best meeneem ter voorbereiding van de week die volgt. Verschillende beleidsdomeinen sluiten ook op mekaar aan, dat helpt.
Is uw werk doenbaar als alleenstaande moeder? De combinatie werk en kinderen is voor niemand makkelijk. Mijn jongste zoon van 11 jaar komt al om 15.20u van school. Welke werkende ouder kan dan aan de schoolpoort staan? Ik plan wel zo weinig mogelijk avondactiviteiten in de week dat ik de kinderen heb. Met als gevolg dat de week daarna heel snel gevuld is. Wanneer geraakt u thuis? Als de kinderen bij mij zijn gewoonlijk tegen 20u. Koken heb ik de avond voordien al gedaan. Ik heb een heel netwerk van mensen die op mijn kinderen passen. Mijn oudste is 14 en vindt dat niet meer nodig, maar ik vind van wel. Hij is al even groot als ik, tenminste als ik mijn hakken aan heb, anders is hij met zijn 1,80 meter al twee centimeter groter.
Dat is vast de zoon die basket speelt. De jongste ook. Mijn ex-man is ook redelijk groot: 1,94 meter, en een basketbalspeler. We hebben de kinderen nooit gedwongen, al vind ik het heel leuk om te gaan kijken.
Waar iedereen u als mevrouw de minister aanspreekt.
Alstublieft niet. Het is Liesbeth, behalve als het echt niet anders kan. Op mijn kabinet moest in het begin iedereen die minister zei een euro betalen. Ik heb een lichte afkeer van protocol. Wat ik wel goed vind, is dat ik de enige minister ben die uit een stad komt die naam waardig. Allez, uit een grootstad. Er zijn heel wat politici die nooit met problemen van een grootstad geconfronteerd geweest zijn. Het is een voordeel dat je die affiniteit wel hebt.
U hebt zwaar ingezet op sociale woningen, maar de oudere sociale panden vreten energie en heel wat nieuwe vertonen gebreken, bleek uit een dossier in Het Laatste Nieuws. We hebben een historische investering gedaan in sociale huisvesting. Tegen dit tempo komen we in 2019 aan 3,2 miljard euro. Dat is ongezien en het was nodig. Ons sociale patrimonium is inderdaad ontzettend verouderd. Mensen betalen soms meer voor hun energiefactuur dan voor de huishuur. Daarom zetten we zowel in op nieuwbouw als op energetische innovatie.
Maar ook met die nieuwbouw loopt het soms fout omdat aannemers worden gekozen vanwege hun lage prijs, er vervolgens een knoeiboel van maken en dan failliet gaan. Om te beginnen ging het soms over panden die acht jaar oud zijn. Concreet is er een probleem met twee bouwbedrijven die vooral actief waren in West- en Oost-Vlaanderen. In het Gentse heeft een sociale huisvestingsmaatschappij 2,1 miljoen euro verlies geleden. Dat is veel. Maar een onderneming kan nu eenmaal failliet gaan. En dat men verplicht met te lage prijzen moet werken, klopt niet. De huisvestingsmaatschappijen moeten de wet op openbare aanbestedingen volgen. Niemand spreekt dat tegen. Stel je voor dat aannemers willekeurig gekozen zouden worden. Er zijn objectieve criteria, de abnormale prijzen vallen ertussenuit en er moet een externe architect als werfleider worden aangetrokken. Ik verzeker u dat de meeste nieuwe woningen van hoge kwaliteit zijn.
Een recente studie gaf aan dat 6 miljard euro zou moeten geïnvesteerd worden als je alle oudere sociale woningen energiezuinig wil maken. Ja, maar pas op. Ik hoor mensen zeggen dat we overal zonnepanelen op moeten zetten. Maar het heeft geen zin om dat te doen als de energie letterlijk langs deuren en ramen naar buiten vliegt. Daarom moeten we de panden eerst energetisch in orde brengen. Ik heb daarvoor telkens al extra geld losgekregen uit de begroting. Maar investeren in hernieuwbare energie is natuurlijk ook belangrijk. Er is een voorstel voor een decreet dat maatschappijen de huur mogen optrekken als ze investeren in bijvoorbeeld zonnepanelen. Zodat zij zelf ook delen in de opbrengst en niet alleen de huurder. Op het einde moet er wel altijd winst overblijven voor de huurder door de lagere energiefactuur.
Over naar het Agentschap voor Integratie en Inburgering, dat onder u ressorteert. Er sneuvelen 170 banen, volgens een regeringscommissaris is er een structureel tekort van 3,5 miljoen euro, het personeel betoogt en de wachtlijsten zouden uit de hand lopen. De banen die verdwijnen, waren tijdelijke functies die nodig waren in volle asielcrisis. Zo’n herstructurering is natuurlijk erg, maar deze mensen wisten dat ze in een tijdelijke situatie zaten. Over het tekort heb ik al twintig keer uitleg gegeven in het parlement. Het agentschap is in 2015 ontstaan uit de fusie van een twintigtal organisaties die elk op hun manier functioneerden, de ene al professioneler dan de andere. Efficiëntiewinst was de bedoeling, maar toen kwam de plotse toestroom van asielzoekers en werd de opvang daarvan de absolute prioriteit. Het kwam erop aan erkende vluchtelingen zo snel mogelijk inburgeringscursussen te geven.
Maar we zijn nu twee jaar later en ook volgens parlementslid Ward Kennes (CD&V) is er nog steeds geen duidelijkheid in het personeelsbeheer en de wachtlijsten. “Dat hebben ze bij het Agentschap nu eindelijk eens toegegeven”, zegt hij. Maar ik heb nooit ontkend dat de fusie nog niet helemaal op punt staat. Nogmaals: in 2016 zaten we met 18.000 inburgeringstrajecten, in 2017 met 15.000. Daar is eerst op ingezet en dan pas op de interne efficiëntie. Een andere aanpak zou bijzonder asociaal geweest zijn. Er is tussen 2015 en 2018 ook 10 miljoen euro bijgekomen in de basisdotatie. Kijk eens, de oppositie moet oppositievoeren, maar Yasmine Kherbache (sp.a, red.) maakt er wel een boeltje van. Elke keer opnieuw probeert ze
LIESBETH HOMANS Vlaams minister “Ik ben de enige minister uit een stad die naam waardig. Dat vind ik een voordeel. Want dan heb je affiniteit met de problemen van een grootstad.” “Politiek is een harde stiel. Er zijn altijd mensen die graag hebben wat jij hebt. Volgens Bart moet je als politicus maar een hond kopen als je een vriend wil.” “De combinatie werk en kinderen is voor niemand makkelijk. Mijn jongste zoon van 11 jaar komt al om 15.20u van school. Welke werkende ouder kan dan aan de schoolpoort staan?’’
weer iets te vinden tegen ons, elke keer kunnen we dat weerleggen. Het ergste is nog dat ze zo valse hoop heeft gegeven aan het personeel.
En de wachtlijsten voor de cursus maatschappelijke oriëntatie?
Er zijn geen wachtlijsten. Er zijn een paar duizend mensen die zélf aangeven dat ze niet onmiddellijk tijd kunnen vrijmaken, omdat ze nog geen kinderopvang hebben of een andere cursus aan het volgen zijn. En de cursus oriëntatie wordt in de moedertaal van de nieuwkomer gegeven. Als je dan iemand hebt uit Somalië, is het beter om te wachten tot je verschillende taalgenoten hebt om daarmee één klasje te vormen met één tolk. Dat kan eventjes duren. Is dat dan een wachtlijst? De cursus duurt twee maanden. Je laat liever geen mensen onderweg instappen, maar wacht tot een nieuwe begint – in hun taal.
De statistieken over de resultaten van inburgering, met name voor het vinden van werk voor nieuwkomers, zijn niet zo goed. Er wordt soms verward met het debat over de generatie van vreemde afkomst die hier geboren en getogen is en die uitstromen zonder diploma, en soms zelfs zonder voldoende kennis van het Nederlands. Dat die dan nog naar de overheid durven te wijzen. Er wordt zelfs gesuggereerd dat we die jongeren Nederlands moeten leren. Dat is de wereld op zijn kop. De nieuwkomers zijn doorgaans fier en blij dat ze hier een toekomst mogen uitbouwen, maar het is natuurlijk niet makkelijk. In tegenstelling tot wat Meyrem Almaci (Groen, red.) zei, zijn het niet de hoogopgeleiden die naar hier komen. 47% is heel laaggeschoold, heeft misschien nog net een diploma lager onderwijs. Zij hebben tijd nodig.
In december is uw decreet lokaal bestuur goedgekeurd. Het belangrijkste daarvan is de integratie van het OCMW in de gemeente. Een volledige samensmelting is tegengehouden op federaal niveau, maar we hebben het opgelost zoals dat in Vlaanderen gebeurd is. Je hebt het Vlaams Gewest en de Vlaamse Gemeenschap en die blijven bestuursrechtelijk verschillende entiteiten, maar ze zijn in mekaar geschoven en er is maar één Vlaams Parlement en één regering, niet telkens twee zoals in Wallonië. We hebben ook minstens 2.500 politieke mandaten weggesnoeid, in OCMW-raden, intercommunales en provincieraden.
U bent lijstduwer in Antwerpen. Terwijl vorig jaar uw relatie met de partijtop serieus bekoeld leek.
Die vraag krijg ik elke keer. Als ik straks sms naar Bart (De Wever, red.) dat het weer van dat was, zal hij zeggen dat ze die vraag nooit aan hem stellen.
Op de nieuwjaarsreceptie vorig jaar bleef u op opvallende afstand van de andere kopstukken. Maar ik heb daar nog gedanst met Theo (Francken, red.)! Echt, er was totaal niets aan de hand! Waar blijft u het halen?
Nog één poging: er was uw uitspraak dat de ergste vijanden van een politicus in de eigen partij zitten. Ach, ik ben niet de enige die dat zegt. Kijk naar wat Turtelboom overkomen is. Politiek is een harde stiel. Maar vijanden is een groot woord. Er zijn altijd mensen die graag zouden hebben wat jij hebt. Volgens Bart moet je als politicus maar een hond kopen als je een vriend wil. Maar ik heb wel degelijk vrienden in de politiek.
U krijgt het wel soms hard te verduren.
Ik bekijk dat op een afstandelijke manier. Als ze niet over je praten, ben je niet relevant. Het werd op den duur ook lachwekkend. Ik las zo vaak dat ik onder vuur lag, dat ik al lang in brand had moeten staan. Ik hou van het politieke debat, maar hou het beschaafd. Wilt u minister blijven? Dat is vooruitlopen op de zaken. Het is wel goed dat ik als lijstduwer geloofwaardig naar de kiezer stap in oktober, en niet op de tweede plaats de indruk wek dat ik schepen zou worden. Verder moeten we zien wat de kiezer zegt in 2019. Als die het ziet zitten, wil ik graag verder werken.
Tenminste, als Darya Safai uw plaats niet inneemt. (zucht) Dat is zo jammer. Dan komen er eindelijk vrouwen bij die hun mannetje kunnen staan en dan krijg je zo’n vraag. Ik ben heel blij dat Zuhal (Demir, red.), Annick (De Ridder, red.) en nu Darya mee het gezicht vormen van de partij. Het was vroeger eenzaam voor mij als enige vrouw aan de top van de partij. Het was een juk om ‘de lady’ van N-VA te zijn. Dat is een last die van mijn schouders valt.