Cholesterol kost staatskas miljard in 5 jaar

Zo’n 1,5 miljoen Belgen slikken dagelijks een medicijn om de cholesterol te verlagen. Dat berekende Kamerlid Yoleen Van Camp (N-VA). “De afgelopen vijf jaar betaalde de ziekteverzekering voor bijna een miljard aan cholesterolverlagers terug”, zegt ze. Pro

Zo’n anderhalf miljoen Belgen slikken dagelijks een cholesterolverlager. “Dat heeft de staatskas de afgelopen vijf jaar alleen al bijna 1 miljard euro gekost”, zegt Kamerlid Yoleen Van Camp (NVA), die cijfers opvroeg bij minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld).

De Herentalse Yoleen Van Camp (N-VA, foto) laat zich wel vaker opmerken bij het belichten en aan de kaak stellen van uitgaven in de ziekteverzekering. Recent vroeg ze daarom bij minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) cij- fers op over het gebruik en de kos- ten van cholesterolverlagende middelen; medicatie die wordt voorgeschreven om het risico op hart- en vaatziekten en beroerte te verminderen. “Het aantal patiën- ten dat dagelijks een cholesterol- verlager slikt, stijgt jaar na jaar”, zegt Kamerlid Van Camp. “Inmiddels gaat het om zo’n anderhalf miljoen Belgen, honderdduizend meer dan vijf jaar geleden.”

“De uitgaven voor de sociale zekerheid dalen wel, omdat het patent van heel wat cholesterolverlagers vervallen is en de prijs daardoor daalt. En tegelijk komen er ‘witte’ producten op de markt. In 2012 bedroegen de uitgaven voor cholesterolverlagers nog 237 miljoen euro, in 2016 was dat 170 miljoen euro. Maar alles samen gaat het de voorbije vijf jaar wel om een uitgave van 949 miljoen euro. Dat is enorm.”

Levensstijl

Maar waar ligt dat aan? De arts die steeds vaker, mogelijk te snel, cholesterolverlagers voorschrijft?

De patiënt die liever een pil slikt dan voedingsgewoontes en levensstijl aan te passen? “Dat laatste gebeurt”, zegt Van Camp. “Ik zie het in mijn eigen omgeving ook: ik neem gewoon medicatie,

dan kan ik frieten eten, die redenering. Maar de aanpak van een verstoord vetgehalte in het bloed moet wel passen binnen een totaalaanpak: stoppen met roken, bewegen, evenwichtig eten, matige alcoholconsumptie … Een gezonde levensstijl is een essentiële eerste stap, maar blijft ook belangrijk, samen met het gebruik van cholesterolverlagers. En daarom had men op z’n minst een deel van die uitgaven aan cholesterolverlagers kunnen besteden aan preventie. Vlaanderen heeft daar helaas niet het budget voor, maar het is wel het federale niveau dat de uitgaven voor behandelingen doet. Dat moet volgens mij coherenter: behandeling én preventie in één beheer, op Vlaams niveau.”

“Het probleem zit niet zozeer in het voorschrijfgedrag van artsen. Binnen het systeem werken zij verantwoord. Het is het systeem dat verkeerd is. Ik ga ervan uit dat de terugbetaling van cholesterolverlagers wel degelijk kosteneffectief is, want die is afgewogen door een wetenschappelijke commissie.”

Evaluatie

“Minister De Block maakte de voorbije drie jaar al een speerpunt van doelmatig geneesmiddelengebruik”,

reageert haar woordvoerder. “En dat via maatregelen binnen verscheidene domeinen. Daarbij werkt de minister steeds

evidence-based.”

In haar antwoord aan Van Camp stelt De Block: “Wat de statines (de meest voorgeschreven cholesterolverlager, red.) betreft, is er momenteel een evaluatie door de Commissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen om de vergoedingsmodaliteiten te harmoniseren. Dat zou moeten toelaten om de uitgaven te verlagen.”

Voorts zegt De Block in haar antwoord: “De recente Europese richtlijnen over het verbruik van statines houden niet alleen rekening met de cholesterolwaarden, maar ook met het algemeen risico op een CVA (beroerte, red.), waarbij de voornaamste risicofactoren samen in rekening worden gebracht. De klassieke risicofactoren zijn diabetes, hypercholesterolemie (een genetische ziekte, red.), hoge bloeddruk, rookgedrag en de leeftijd. Er zou bovendien een iets hogere voorbeschiktheid zijn bij het mannelijk geslacht. Ik neem aan dat Unia daar niet veel aan kan doen.”

Controverse

Professor emeritus Luc Van Gaal (Universiteit Antwerpen), expert in metabole aandoeningen, nam in de jaren tachtig als een van de eerste artsen in België deel aan klinisch onderzoek naar statines. Dat sindsdien het gebruik almaar is toegenomen, komt omdat er “meer en meer harde feiten zijn die de relatie tussen verhoogde cholesterol en hart- en vaatziekten bewijzen”, zegt hij. “Het risico daarop, en op beroerte, neemt bij risicopatiënten af. Bij patiënten die geen persoonlijk hoog risico lopen en zonder medische voorgeschiedenis, is de winst kleiner.”

“Ik weet dat er, vooral in het buitenland, controverse bestaat over het gebruik van statines”, zegt Van Gaal. Zo heeft de inmiddels overleden Duitse chirurg Walter Hartenbach het boek De cholesterolleugen geschreven. Daarin wordt gesteld dat cholesterol alléén geen invloed heeft op het ontstaan van arteriosclerose en hartinfarct, en dat het cholesterolgehalte verlagen vaak onnodig en schadelijk is. “Maar een boek schrijven is veel gemakkelijker dan een wetenschappelijke publicatie”, zegt Van Gaal. “In het algemeen: hoe lager het cholesterolgehalte, hoe beter. Er is evidentie dat statines veel risico doen dalen en die risico’s wegen ook op het gezondheidsbudget.”

FOTO BERT DE DEKEN