Eerst schelden en dan handjes schudden

Donald Trump en Kim Jong Un – “seniele gek” en “kleine raketman” zoals ze elkaar beschimpten – dreigden enkele maanden geleden nog elkaars land van de kaart te vegen. Gisteren ging de Amerikaanse president tot ieders verbazing meteen in op een uitnodiging van de NoordKoreaanse leider om rond de tafel te zitten. Historisch, want het zou de eerste keer zijn dat een zittende president met NoordKorea praat. “Maar door zo snel in te gaan op de uitnodiging is het eigenlijk al 10 voor Kim”, zegt Amerikakenner Frans Verhagen.

Vanwaar die plotse toenadering? De toenadering tussen de VS en Noord-Korea is eigenlijk al enkele maanden aan de gang, en is ingezet door een dooi in de relaties tussen beide Korea’s. Dat bleek onder meer tijdens de nieuwjaarstoespraak van Kim Jong Un. Ook al zei die dat de knop om kernwapens af te schieten klaarstaat op zijn bureau, toch sprak hij in één beweging verzoenende taal tegenover zijn broeders in het zuiden. Het voorlopige orgelpunt was de aanwezigheid van een Noord-Koreaanse delegatie op de Winterspelen in Pyeongchang. De Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in speelt een cruciale rol als bemiddelaar met de Verenigde Staten. Het waren trouwens zijn mannetjes die de uitnodiging van Kim overmaakten aan Trump. Wat drijft Trump? Alles draait rond de Noord-Koreaanse productie van kernwapens en langeafstandsraketten, en de constante dreiging die daarvan uitgaat. Zo zou het land intussen over een raket beschikken die Amerika kan treffen. “Als Trump erin slaagt om Noord-Korea te overtuigen zijn nucleaire ambities te stoppen, dan heeft hij de hoofdvogel afgeschoten”, zegt Koen de Ceuster, Korea-specialist van de Universiteit Leiden. Het zou betekenen dat Trump eigenhandig en in tegenstelling tot zijn voorgangers een van de moeilijkste conflicten van de moderne tijd weet te ontzenuwen, en dat Noord-Korea dankzij zijn leiderschap en harde koers eindelijk op de knieën is gebracht. Als dat geen prominent plekje in de geschiedenisboeken oplevert. Wat drijft Kim? Zijn land loopt miljarden dollars mis door de economische sancties van de internationale gemeenschap. Volgens sommige waarnemers bijten die zo hard dat Kim mogelijk de berekening heeft gemaakt dat ze tot een implosie van zijn regime kunnen leiden. Kim gaf gisteren al aan toegevingen te willen doen over zijn nucleaire programma, maar daar zullen harde voorwaarden tegenover staan, zoals de opheffing van die sancties. “Hij zal ook vragen om de militaire dreiging weg te halen en mogelijk eist hij geld om het kernwapenprogramma af te kopen”, zegt De Ceuster. “Maar vooral zal hij erkenning vragen van zijn regime op het internationale toneel, als gelijkwaardige partner.” Wie heeft de beste kaarten in handen? Critici vinden het niet slim van Trump om meteen in te gaan op de uitnodiging van Kim. “Eigenlijk is het nu al 1-0 voor Kim”, zegt Amerika-kenner Frans Verhagen. “Het simpele feit dat hij aan tafel mag zitten met de machtigste man ter wereld, is al een overwinning. Het lijkt er ook op dat Trump de beslissing heel impulsief nam, zonder zijn raadgevers te horen.” “Voordat je een ontmoeting regelt op zo’n hoog niveau, voer je normaal eerst intensieve diplomatieke onderhandelingen en zorg je dat er al iets op papier staat”, zegt Verhagen. “Dan pas kun je spreken over een ontmoeting. Nu heeft Trump die troef al verspeeld en heeft Kim alleen beloftes gemaakt die hij even snel weer kan intrekken.” Wat betekent dit voor de wereld? Er zijn drie scenario’s. 1. Trump en Kim komen tot een akkoord en de nucleaire dreiging van Noord-Korea verdwijnt. “Ook al betekent het dat de internationale gemeenschap het regime van Kim erkent”, zegt De Ceuster. “Het is een kleine prijs om af te raken van de kernwapens. We moeten eerst die crisis ontzenuwen en van daar moeten we verder. We zijn zo geconditioneerd om naar Noord-Korea te kijken als een regime van het kwaad, maar ook dat land is in staat om te evolueren en te veranderen.” 2. In het tweede scenario draait de ontmoeting op niets uit en keert te oorlogsretoriek terug, met mogelijk nog scherpere sancties voor Noord-Korea. 3. Tot slot bestaat de kans dat de ontmoeting in mei simpelweg niet doorgaat. “Ik acht de kans groot dat er de komende maanden onderhandeld wordt en er voorwaarden op tafel komen die voor een van de partijen onaanvaardbaar zijn”, zegt Verhagen. Maar met onvoorspelbare types als Trump en Kim weet je natuurlijk nooit.