Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Koffiefilter viert 60ste verjaardag en is uitvinding uit ... Westmalle
U itgerekend op de zestigste verjaardag van de plastic wegwerpkoffiefilter heeft de Heemkundige Kring van Malle ontdekt dat deze uitvinding door een Griekse Westmallenaar in café Kempenland gedaan werd. Met dank aan het archief van Gazet van Antwerpen.
De ene uitvinding heeft de wereld al wat harder veranderd dan de andere, maar de wegwerpkoffiefilter is toch ook niet niks. Zeker als je weet dat het plastic bakje om op een kop te zetten in die zestig jaar nauwelijks van uitzicht veranderd is. De Heemkundige Kring van Malle baarde deze week opzien met zijn tijdschrift, waarin voor het eerst onthuld werd dat een Westmalse cafébaas George Karageorges in 1956 de wegwerpfilter heeft uitgevonden. Hij nam er een patent op, maar was niet kapitaalkrachtig genoeg om zijn uitvinding te commercialiseren. De man trok zijn stoute schoenen aan en stapte naar Koffie Frans Rombouts in Antwerpen. Hoewel er eerst grote argwaan bestond of mensen wel koffie uit een plastic opzetbakje zouden willen drinken, lanceerde Rombouts op 17 april 1958 tijdens de Wereldtentoonstelling in Brussel op de Heizel Karageorges’ wegwerpfilter. De veertig miljoen bezoekers van Expo 58 waren wild van de “kleinfilter voor uw eigen
tas”, zoals Rombouts het omschreef. In 1960 werden er al 200.000 koffiefilters verkocht. De uitvinding van Karageorges verstevigde de positie van Rombouts Koffie in het horecasegment en gaf de firma een enorme scheut.
Schakel van toevalligheden
“Dat we nu pas ontdekt hebben dat het een Westmalse uitvinding is, komt door een schakel van toevalligheden, zoals zo dikwijls”, vertelt Eric Loobuyck, die samen met Hugo Broen, voorzitter van de Heemkundige Kring van Malle, de bijdrage over de koffiefilter in het tijdschrift schreef. “In okto- ber 2017 namen drie leden van de Westmalse atletiekclub DAL deel aan het wereldkampioen- schap Obstable Course Racing in Canada. Tijdens de vlucht werd een uitzonderlijk lange bedrijfs- film getoond van Koffie Rom- bouts, waarin een café-uitbater van Westmalle terloops als uitvin- der van de koffiefilter werd vermeld. Via Leo Van Ginckel uit Malle kwam dit nieuwtje bij mij terecht”, vertelt Eric Loobuyck. Het bericht veroorzaakte opwinding bij de Malse heemkundigen. “De gegevens in die reclamefilm waren vaag. Er werd wel een naam genoemd, George Karageorges. Het café waar de uitvinding gebeurde, zou zich aan de overzijde van de Abdij van Trappisten bevonden hebben.”
Loobuyck, toevallig archivaris van de abdij, wist dat het zeker niet om café Trappisten kon gaan tegenover de abdij. “Want ik ken de namen van de uitbaters van de voorbije decennia en daar zat geen Karageorges bij. Hier op de Antwerpsesteenweg in Westmalle waren echter heel veel cafés, zoals Het Beukenhof en De Lido. In de bedrijfsfilm van Rombouts werd gemeld dat zijn vrouw overdag het café openhield, en George Karageorges ’s avonds en ’s nachts. Toen wist ik zeker dat het niet om café Trappisten kon gaan, want dat is geen nachtcafé. Blijkbaar was George het zat dat hij ’s avonds altijd de hele afwas moest doen van overdag en vond hij daarom de wegwerpfilter uit.” Eric Loobuyck en de heemkundigen beten zich vast in het vergeten verhaal. “In de archieven van de gemeente vond ik een flinterdun papiertje van de accijnzen die George Karageorges betaald had. Aan de hand van het huisnummer kwam ik erachter dat het om café Kempenland, het huidige café Het Vermoeden, ging. Café Kempenland heeft veel wisselende uitbaters gehad. Ik begon het online raadpleegbaar archief van Gazet van Antwerpen uit te vlooien en vond er zowaar een annonce van 27 april 1955 terug waarin café Kempenland als ‘over te nemen’ werd aangeboden. Prachtige baancafé bij Trappisten Westmalle. Parking. Terras. Lusthof met daarbij een Blijvend Naftestation in volle werking. Wegens dubbel bedrijf, staat er te lezen.” Overlijdensbericht in Gazet “Waarschijnlijk heeft George Karageorges op deze annonce in Gazet van Antwerpen gereageerd”, reconstrueert Eric de geschiedenis van de wegwerpkoffiefilter. Lang mocht de uitvinder niet van zijn succes genieten, want alweer in het onlinearchief van Gazet van Antwerpen vond Eric een overlijdensbericht van Karageorges terug, op 28 november 1966 overleden in het Stuivenbergziekenhuis “in de ouderdom van 49 jaar”, staat er. Als beroep wordt er “vertegenwoordiger van NV Rombouts Koffie” vermeld. “Vermoedelijk heeft hij na zijn uitvinding en het daaraan verbonden commercieel succes een job ge-
ERIC LOOBUYCK Archiefvreter “In het archief van Gazet van Antwerpen vond ik de annonce waarop George in 1955 reageerde om een café over te nemen. Een jaar later vond hij daar de koffiefilter uit.”
kregen bij Rombouts. In elk geval heeft hij op 1 januari 1961 café Kempenland overgelaten aan Augusta Poppe en Antoon Aertgeerts. Via het overlijdensbericht vond ik ook de naam van de echtgenote van George Karageorges, Rosalia Coppens, de dame die hem ’s avonds altijd met een enorme afwas liet zitten en zo onbewust een revolutie in koffieland geforceerd heeft. Karageorges werd begraven in Hoevenen.” In café Het Vermoeden (vroeger Kempenland) serveren ze geen filterkoffie meer. “We hebben nu een espressomachine. Klanten willen schuim op hun koffie”, zegt de huidige uitbater Walter Peeters, die wel vereerd is met het nieuws dat in zijn kroeg ooit een Westmalse Griek een fantastisch eurekamoment kreeg. Nog geen kilometer verder in café Trappisten staat de wegwerpkoffiefilter van Rombouts wél nog altijd op de kaart. En die wordt nog geregeld besteld.
Zelf is Eric Loobuyck niet zo’n filterfan. “Het is vaak zo’n gesmos als er te veel water wordt ingedaan, dan loopt je kopje over in het schoteltje”, zegt hij.