Russisch gif ‘nieuweling’ is zeker geen nieuwkomer

Dubbelagent werd vermoord in Salisbury met novitsjok, dat al werd ontwikkeld op einde van Koude Oorlog

De naam betekent ‘nieuweling’. Maar het gif novitsjok, waarmee dubbelagent Sergej Skripal en zijn dochter in het Britse Salisbury vergiftigd werden, is geen nieuwkomer. Het werd door de Sovjet-Unie in de eindjaren van de Koude Oorlog ontwikkeld.

Volgens de Britse premier Theresa May werden Skripal en zijn dochter “hoogstwaarschijnlijk” vergiftigd met novitsjok. Dat zou dan de eerste keer zijn dat het gif, een van de dodelijkste chemische wapens ooit ontwikkeld, publiek zou zijn ingezet.

Novitsjok is nochtans al sinds de 90 bekend. Er zouden ruim honderd varianten bestaan, waarvan novitsjok-5 en novitsjok-7 de dodelijkste zijn: acht keer giftiger dan VX, het tot nu toe dodelijkste chemische wapen.

Het gif werd ontwikkeld om het verdrag over chemische wapens – ondertekend in 1993 – te omzeilen. Novitsjok krijg je door twee stoffen te combineren die op zich niet giftig zijn en daarom niet opgenomen werden in de conventie tegen chemische wapens. Vandaag zijn de stoffen en hun com-

binaties overigens wel verboden.

Geschokt

Het bestaan van novitsjok werd begin jaren 90 bekend door onthullingen van een Rus die meewerkte aan de ontwikkeling ervan. De man was zo geschokt over de gevolgen van het nieuwe wapen dat hij het bestaan ervan publiek maakte. Hij werd vervolgd, maar kon niet wegens hoogverraad veroordeeld worden omdat hij geen ‘geheim’ onthulde – er werd alleen met bestaande stofjaren fen gewerkt. De man woont nu in de VS en beschreef de werking van novitsjok de voorbije dagen als “totale horror”.

De werkzame stof in novitsjok ontketent bij de slachtoffers een kettingreactie die hun organen en weefsel ‘bombardeert’ met zenuwprikkels. De overbelasting ontregelt de controle van de spieren en veroorzaakt excessieve speekselproductie, ademhalingsproblemen, stuiptrekkingen en uiteindelijk hartfalen, verlamming en verstikking.