Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Hoe Poetin ons kan raken zonder een schot te lossen
Naast kernwapens is ook destabilisatie belangrijk onderdeel van arsenaal
De eerste aanval met chemische wapens op een soevereine staat sinds WO II, zo werd de inzet van zenuwgas gisteren algemeen veroordeeld. Het gebruik ervan is een nieuwe stap in wat door topmilitairen “hybride agressie” van Rusland wordt genoemd, in dit geval fysische maar vooral ook psychologische agressie. De gisteren aangekondigde nieuwe test met superwapen Satan II of de recente geïnstalleerd Iskander-(kern)raketten op Kalingrad zijn maar een deel van Poetins arsenaal. Een belangrijk deel van zijn doelwitten is – net als de ingezette wapens – niet militair maar strategisch. De kans dat landen gedestabiliseerd worden, is veel realistischer dan dat er een open oorlog komt.
Sir Stuart Pierce, de chef van de Britse luchtmacht, waarschuwde eind vorig jaar voor een potentieel gevaar op de zeebodem: de datakabels die zorgen voor internetverkeer en financiële transacties tussen landen en continenten. Volgens de topmilitair is dat netwerk van 1,1 miljoen kilometer bijzonder kwetsbaar. Die saboteren zou veel goedkoper zijn, veel sneller gaan en veel groter effect hebben dan gezamenlijke cyberaanvallen. Het netwerk uitschakelen zou voor Europa catastrofaal zijn, maar ook Russische belangen schaden. Experten wijzen erop dat Rusland al veel geïnvesteerd heeft om eigen communicatielijnen uit te bouwen als veilig alternatief. Daarin zouden de vier Blagovest-satellieten – waarvan de tweede volgende maand wordt gelanceerd – cruciaal zijn. Communicatiekabels, zelfs diep onder water, zijn ook vatbaar voor spionage. De VS luisterden tijdens de Koude Oorlog zo de Sovjets af, de Russen hebben de knowhow om hetzelfde te doen. Maar er is niets mis met de traditionele l’oeil de Moscou. Het aantal Russische spionnen nu ligt hoger dan tijdens de Koude Oorlog. Volgens de Tsjechische Security Information Service is één op drie Russische diplomaten in Europa een spion die moet rekruteren, propaganda verspreiden en destabiliseren. Volgend jaar wil Gazprom de grootste gasproducent van Rusland waarvan de staat hoofdaandeelhouders is, de Nord Stream 2-pijpleiding, aanleggen. Die gaspijplijn door de Baltische zee, van Rusland naar Duitsland, zou bovenop de bestaande Nord Stream komen. De gastoevoer – nu al 55 miljard kubieke meter – zou zo verdubbeld worden. Volgens heel wat Europarlementsleden, energie-experten en ex-Navo-baas Rasmussen is die pijplijn geen louter zakelijke transactie, maar een politiek project. Om Europa energie-afhankelijk te maken. Nu al is 40% van het gebruikte gas in de EU afkomstig uit Rusland. Als het Russische gas wegvalt, ligt de industrie in Italië na twee weken plat en in Duitsland na drie weken. Tsjechië, Finland en de Baltische staten hebben zo goed als enkel Russisch gas. Polen en de Baltische staten wijzen er ook op dat de pijpleiding er is om hun landen te ontwijken. Ze vrezen dat hun gasprijzen zo fors verhoogd kunnen worden of dat het gas kan afgesneden worden zonder dat het andere klanten stoort. Het was ooit een wapen om Oekraïne naar de pijpen van Moskou te doen dansen. Dat de energiesector controleren of saboteren een belangrijk strijdplan is, bleek gisteren nog. Volgens de FBI en NSA werden tientallen bedrijven in de energiesector in de VS vanuit Moskou door hackers geïnfiltreerd om te leren hoe het elektriciteitsnet per computer wordt gestuurd. Gisteren maakte de FBI bekend dat “tienduizenden” door Rusland georkestreerde berichten “miljoenen” Amerikanen bereikten tijdens de verkiezingen. Gecombineerd met het massaal en geautomatiseerd retweeten van politieke standpunten en opinies, wordt geprobeerd ook elke Europese verkiezing te beïnvloeden. Daarbij komen de nieuwsberichten van RT handig van pas. Ze worden massaal gedeeld, zijn disproportioneel oververtegenwoordigd in de nieuwsstroom op sociale media, toont onderzoek van de universiteit van Madrid aan. De bedoeling is tweedracht zaaien. Tijdens het Schotse referendum werd gekozen voor pro onafhankelijkheid, tijdens de Brexit voor de breuk, in Catalonië voor de separatisten. Tijdens de Duitse, Franse en recent de Italiaanse verkiezingen draaide het leeuwendeel van de “info” rond de catastrofale gevolgen van migratie. Het thema van de radicaal rechtse partijen, die ook de EU willen doen barsten, wat Poetin zou passen.
De drie belangrijkste tv-zenders zijn staatseigendom, dus geloven ook de meeste Russen dat Theresa May een complot tegen hun land smeedt. De propaganda van het Kremlin beperkt zich niet tot het eigen land. RT – het vroegere Russia Today – breidt sinds het ontstaan in 2007 gestaag uit en telt al zes nieuwszenders, naast die voor Rusland is er ook een Arabische en zijn er Britse, Amerikaanse, Spaanse en Duitse. De zenders worden betaald met geld van de Russische staatskas en hebben tot doel “het Russische gezichtspunt uit te dragen”. De zender heeft 21 kantoren in 16 landen, 22 satellieten en meer dan 200 tv-providers en een bereik van 700.000 miljoen mensen in 100 landen. De Britse overheid bekijkt nu of de licentie van de zender kan worden ingetrokken. De Britse generaal Adrian Bradshaw waarschuwde voor de gevaarlijke situatie in de Baltische staten, die samen Finland tot het pre-revolutionaire Groot-Rusland behoorde, waar Poetin vaak aan refereert. De Russischsprekende bevolking wordt er enkel gevoed door Russische staatszenders en RT.
Als er een ding is dat de Russen hebben onthouden uit de strijd in Oekraïne, is het wel dat controle op informatie het belangrijkst is. Ook daar kunnen de communicatielijnen op de oceaanbodem en op het land een rol spelen. Bepaalde informatiestromen kunnen uitgeschakeld worden, andere gevoed en gemanipuleerd. De Russische special forces hebben in hun commandogroepen sinds kort ook een expert in telecommunicatie. Er zouden scenario’s zijn uitgewerkt waarop al getraind is, om landen te isoleren door het communicatieverkeer af te snijden, volgens