Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Laat het Schijn weer door de stad vloeien”
Natuurpunt wil betere omstandigheden voor vissen
Als het aan Natuurpunt ligt, kronkelt het Schijn zich binnenkort weer een weg door Antwerpen. Dat is niet alleen aangenaam voor de Antwerpenaar, wat extra water in de stad is altijd leuk, maar ook voor de palingen die in de rivier leven. “Die kunnen dan paren met soortgenoten uit de Schelde”, zegt Jens Verwaerde, voorzitter van Natuurpunt Schijnvallei.
Door alle graafwerken voor de Oosterweelverbinding zal het Schijn nog maar eens verlegd moeten worden, iets wat met de uitbreiding van de stad al vaker gebeurde. Bij de uitbreiding van de haven naar het noorden in de vorige eeuw, werd de rivier steeds verder omgeleid of weggestoken in buizen. Op een bepaald moment was dat zelfs een ondergronds traject van acht kilometer door Merksem en Ekeren, een traject dat later werd aangepast na wateroverlast in Merksem.
Natuurpunt hoopt dat binnenkort besloten wordt om het Schijn zo veel mogelijk open te leggen en te laten uitmonden in de Schelde, zoals vroeger het geval was. Nu loopt de rivier grotendeels ondergronds en komt het water via een pompsysteem in het Lobroekdok terecht. “Als er in korte tijd veel regen valt, ben je afhankelijk van dat pompsysteem”, zegt Jens Verwaerde van Natuurpunt. “Omdat het Schijn ook het regenwater uit onder meer Zoersel, Schilde en Antwerpen moet verwerken, is dat niet evident. Als het Schijn permanent kan afwateren, is het risico op overstromingen in de wijk Dam bijvoorbeeld veel kleiner.”
Maar Natuurpunt zou die aansluiting met de Schelde ook graag zien gebeuren voor de vissen die in de rivier leven. “Mensen verwachten dat misschien niet –
het Schijn had lang de reputatie van een soort open riool vol vervuiling – maar sinds 2010 gaat het steeds beter met het visbestand. Er zijn acht soorten geteld, waaronder voorns, stekelbaarsjes, kleine modderkruipers en zelfs palingen. Die zitten bij het
Jens Verwaerde
Natuurpunt “Als de palingen uit de Schelde het Schijn op en af kunnen zwemmen, zorgt dat voor genetische diversiteit en vergroot dat de overlevingskansen.”
Vrieselhof in Oelegem.” Omdat de palingen daar nu geïsoleerd zitten, wordt de populatie verzwakt door inteelt. “Als de palingen uit de Schelde het Schijn op en af kunnen zwemmen, zorgt dat voor genetische diversiteit en vergroot dat de overlevingskansen. Ook andere soorten zullen daar baat bij hebben.”
De vraag is hoe de rivier dan door de stad zal lopen. Van het Lobroekdok via de Bredastraat naar het Droogdokkenpark en de Mexiconatie tot aan de bocht van de Schelde is een optie, of via de IJzerlaan voor dat eerste
stuk. Eerder werd ook de route Park Spoor Noord, Italiëlei, Ankerrui, Oude Leeuwenrui en de Brouwersvliet genoemd als mogelijk traject. Alleen valt dat stukje Antwerpen niet in het gebied dat de studiebureaus nu bestuderen voor de Oosterweelverbinding.
“De verbinding zelf is voor ons veel belangrijker dan het traject”, zegt Jens Verwaerde. “Wij pleiten voor zo veel mogelijk brede groene zones. Als de beslissing nu snel wordt genomen, dan kunnen die stukken grond ook zo ingekleurd worden. Zo voorkomen we dat er nieuwe obstakels gebouwd worden die de verbinding onmogelijk maken.”
Een volledig opengelegd Schijn zal wellicht niet lukken, maar dat is volgens Natuurpunt geen probleem. “Een overwelving van 200 meter is nog te doen voor vissen. Zo’n paling vindt dat niet tof, maar ze hoeven ook niet alle duizend te migreren. Als we bij zo’n ondergrondse passage lichtgaten kunnen voorzien, scheelt dat bovendien al heel veel.”
Eind april komt het dossier op het Antwerpse college van burgemeester en schepenen. Om die reden wil schepen Rob Van de Velde (N-VA), die overigens eind deze week zijn ambt als schepen neerlegt, ook niet te veel op de zaken vooruitlopen. “Technisch is alles mogelijk, maar er komt meer bij kijken. Dan denk ik vooral aan de structurele implicaties en de eigendommen van de gronden”, reageert Van de Velde.
Afwachten dus wat er met de resultaten van de studie zal gebeuren en hoe het de palingen in het Schijn zal vergaan in de toekomst...