Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Yallah, naar België
Mechels Theater M zet met komiek Youssef El Mousaoui project op rond eerste generatie migranten YALLAH, NAAR BELGIË DO 19/04 - ZA 26/05 | THEATER M | MECHELEN | WWW.THEATERM.BE
Meer begrip kweken tussen Marokkaanse en Vlaamse buren. Dat is een van de streefdoelen van Yallah, naar België, een komisch theaterstuk annex expo onder de vleugels van het Mechelse Theater M. De Antwerps-Marokkaanse komiek Youssef El Mousaoui deelt de planken met actrice Helga Van der Heyden.
1964. België zoekt buitenlandse arbeidskrachten. De Marokkaan Anouar is op dat moment getrouwd en op zoek naar werk. Hij kust zijn vrouw Aisha vaarwel, onder het motto ‘Yallah, naar België’. Vrij vertaald: ‘Kom op, laat ons ervoor gaan’. Het theaterstuk met een komische insteek van regisseur Yves De Lathauwer vangt aan met de thuissituatie in Marokko en snijdt vervolgens het leven van de eerste generatie migranten in Vlaanderen aan.
Vanwaar die breuk Marokko-Vlaanderen?
Helga Van der Heyden: In ons theaterstuk wilden wij tonen hoezeer het dagelijkse leven in beide landen verschilde. In Marokko leek het leven eenvoudiger. Vrouwen deden er gewoon wat hen al eeuwen was voorgedaan. Let wel, in die eenvoud zit ook schoonheid. Het leek of je in Marokko nog gewoon kon ‘zijn’. Natuurlijk vraag je je ook af hoe die vrouwen zich voelden, toen hun mannen vertrokken.
Youssef El Mousaoui: Vergeet niet dat Marokkaanse mannen destijds met de intentie vertrokken om slechts tijdelijk in België te blijven, en gauw terug te keren. Mijn vader is in 1967 van Rijsel naar Brussel gereisd, om uiteindelijk in Antwerpen te belanden. Daar had hij na een jaar al een huis gekocht. Hij is toen mijn moeder gaan halen, en zo zijn we er gebleven.
Wat is er zo typisch aan de situatie van migranten van de eerste generatie?
Youssef: Mijn moeder vertelde dat toen zij hier pas was, iedereen haar uitnodigde om langs te komen. De Vlaamse buren wilden per se een Marokkaan op de koffie. Dat is nu wel anders. Het verschil tussen vroeger en nu is heel groot. Toen waren migranten welkom als arbeidskrachten, terwijl er nu veel meer racisme heerst.
Helga: Opmerkelijk toch in welk een optimistische sfeer die instroom plaatsvond. Veel migranten dachten hier niet langer dan een jaar te werken, maar hebben bij ons uiteindelijk een familie uitgebouwd.
In België krijgt Anouar wat met een Antwerpse. Hoe realistisch is dat scenario?
Helga: Overal waar mannen en vrouwen samen komen worden relaties aangeknoopt. De verliefdheid overvalt Anouar, en hij zit ermee gewrongen.
Youssef: De meeste mannen die hier kwamen waren lang alleen, en kwamen in contact met Vlaamse vrouwen. Sommigen leidden een dubbelleven. Dat was niet ongewoon, zoals ik uit veel gesprekken kon afleiden.
Eerder vertelde je dat ook je vader een Belgische vrouw en twee kinderen had. Ik denk dat er wel wat Marokkanen van
die generatie hier iemand hadden. Mijn moeder zei dat ook over mijn vader, maar ik weet niet in hoeverre dat klopt. Ik ben er niet verder op ingegaan. Ze is wel enorm benieuwd naar deze voorstelling. Voor haar is het de eerste keer dat ze naar een Vlaams theaterstuk komt.
Yallah, naar België is ook komisch. Waarom?
Helga: Bij filmpjes uit die tijd is het opmerkelijk op welke toon er gesproken werd over migranten: grappig, en pijnlijk tegelijk. Humor zorgt ervoor dat je lacht, maar later ook beseft waarmee je gelachen hebt. De lach stemt tot nadenken.
Youssef: Het stuk wordt doorspekt met een grappige commentaarstem uit de jaren 60, maar ik doorbreek ook geregeld de vierde wand als komiek. In de documentaire stukjes speel ik ook verscheidene vrouwenrollen. Door dat speelse karakter wordt het stuk op een aangename manier opengetrokken naar een breed publiek.
Uiteindelijk stelt Yallah, naar België ook het wij-zij-denken aan de kaak.
Youssef: Wij trekken de dialoog tussen Vlamingen en Marokkanen open. De achtergrond van de migratie is te onbekend.
Helga: Wij zijn gaan leven met veronderstellingen, zonder verder vragen te stellen. Wars van vooroordelen wil het stuk mensen een spiegel voorhouden.
Youssef, je bent bekend als komiek. Hoe is het om te acteren?
Youssef: Samen met Helga heb ik de tekst voor dit stuk geschreven, maar meestal kies ik mijn materiaal zelf. Bovendien speel ik nu ook typetjes. Nog opmerkelijk: als komiek krijgt je tekst al doende vorm, maar nu is die er van meet af aan. Ik moest nu eerst de tekst uit het hoofd leren.
Helga, jij speelt ook de Marokkaanse vrouw. Een moeilijke transformatie?
Helga: Je kan niet zomaar ‘een Marokkaanse’ spelen. Je stelt een personage samen met een karakter. Ik heb wel vaak getoetst bij Youssef wat kon. ‘Mag ik als Marokkaanse vrouw van mijn oren maken?’ ‘Natuurlijk’, zei hij dan, ‘wij hebben thuis ook wel eens ruzie.’ Toen dacht ik: er zit ook gewoon een vrouw in dat personage.
Youssef, jij hebt Marokkaanse roots, maar bent geboren in Vlaanderen. Voel je je Vlaming of Marokkaan?
Youssef: Thuis praat ik nog Arabisch, ik ben pas Belg als ik buiten kom. Ik ben wel een Vlaming, maar de band met mijn roots is nog heel sterk. Ik ben gewoon blij dat ik van beide culturen kan genieten.