Snelleresponsteam voor besmettelijke tropische ziektes

Instituut voor Tropische Geneeskunde stuurt direct ‘outbreak research team’ ter plaatse bij uitbraak epidemie

Misschien blijft u er liever ver van weg, maar het Instituut voor Tropische Geneeskunde vormt een team dat snel ter plaatse kan gaan in gebieden waar epidemieen zijn uitgebroken. Het doel is de bestrijding op punt te zetten, niet om zieken te verzorgen.

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) behoort tot de wereldtop in de strijd tegen tropische ziektes zoals het zikavirus, malaria, tuberculose en cholera

(zie kaart). Daarvoor werkt het samen met lokale partners.

Het ebolavirus schudde iedereen wakker. Tussen 2013 en 2016 eiste de ziekte meer dan 11.000 doden in West-Afrika. Om dat in de toekomst te voorkomen, is het nodig om sneller ter plekke te gaan om onderzoek te doen.

Gisteren lanceerde het ITG daarom het ‘outbreak research team’. Het Vlaamse ministerie van Wetenschap pompt 2,5 miljoen euro in het project. “Het is enorm belangrijk om onze expertise ter beschikking te stellen van de wereld”, zegt minister van Innovatie Philippe Muyters (N-VA). “Met het geld worden levens gered. Ik ben echt fier dat wij vanuit Antwerpen de wereld beter kunnen maken.”

De minister kwam gisteren een kijkje nemen in het nagemaakte Afrikaans veldhospitaal, waar het ITG trainingen organiseert. Hij mocht er bij een ‘zieke’ pop bloed afnemen onder begeleiding van de Congolese doctoraatsstudente Lisette Mbuyi Kalomji (34).

Negen vakgebieden

Het onderzoeksteam van het ITG zal klaarstaan om bij een volgende uitbraak van een besmettelijke tropische ziekte direct ter plaatse te gaan. “Daar kan het team onderzoeken of een nieuw geneesmiddel aanslaat, bijvoorbeeld. Of het kan een vaccinatiecampagne organiseren op een andere manier dan normaal. Maar het kan ook de menselijke kant van de zaak bekijken: aanvaarden de mensen de bestrijding wel? Als de huizen met pesticiden moeten worden behandeld en de lokale bevolking wil dat niet, dan kan het team zoeken naar een andere aanpak.”

Het gaat dus niet om een interventieteam dat zieken behandelt, maar om een groep wetenschappers die onderzoek doen tijdens een uitbraak om het de interventieteams gemakkelijker te maken. Ze achterhalen de bron van de ziekte, stellen de organisatie van behandelingen op punt en geven tips over preventie.

Het team zal uit negen ervaren onderzoekers bestaan, met onder andere een antropoloog, een epidemioloog, of een klinisch onderzoeker. Wetenschappelijke benoemingen die u misschien niet veel zeggen, maar die elk vanuit hun eigen vakgebied een toevoeging vormen aan de research. Laten we zeggen een soort A-team voor besmettelijke, tropische ziektes.

1.300 doden

Acht vacatures moeten nog ingevuld worden, eentje is dat al. De Duitse epidemioloog Florian Vogt zal het team versterken.

Vogt heeft al ervaring opgedaan. Hij kwam twee weken geleden teug van een opdracht in de Democratische Republiek Congo. Daar maakte cholera in september en oktober een opvallende opmars. Sinds begin 2017 zijn er al 62.000 verdachte gevallen en 1.300 doden gemeld. “Maar die meldingen lopen daar veel te traag”, zegt Vogt. “Het gebeurt zelfs nog per brief, dus voor de gezondheidsorganisaties weten dat er een geval van cholera is, zijn we al twee weken verder. Daarom hebben we een app gemaakt waarmee zorgverleners de besmetting meteen kunnen doorgeven.”

Een goed voorbeeld van wat het outbreak research team kan bijdragen.

De bedoeling is ook om er zo snel mogelijk te zijn. “Het opzetten van een klinische studie en het verkrijgen van de goedkeuring van ethische commissies en regelgevende instanties, is meestal een kwestie van jaren. We bereiden ons nu voor om sneller te reageren wanneer er een nieuwe uitbraak plaatsvindt.”

Er is lang niet altijd een epidemie bezig. In de tussentijd houdt het team zich bezig met het voorbereiden van toelatingen om meteen op het vliegtuig te kunnen stappen. De wetenschappers proberen ook te voorspellen waar en wanneer de volgende ziekte zal uitbreken.

Florian Vogt

Epidemioloog

‘‘Het melden van cholera gebeurde in Congo per brief, dus ontwikkelden we een app.’’

FOTO JVDP