Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Alles draait rond de Zonnekoning
DE ZONNEKONING | HORIZON | 706P | 34,99 EURO
Beluister een muziekfragment met klavecimbel, violen en trompetten van de barokke Jean-Baptiste Lully en lees intussen De Zonnekoning, het nieuwste boek van Johan Op de Beeck. Beide ademen hetzelfde timbre uit. Op de Beeck slaagt er dan ook meesterlijk in de pralerige, glorieuze, majestueuze sfeer in het Versailles van Lodewijk XIV op te roepen, 706 pagina’s lang.
72 jaar zat hij op de troon, Louis Quatorze, beter bekend als de Zonnekoning. Op zijn vijfde werd hij koning onder het regentschap van zijn moeder en van kardinaalpremier Mazarin. Op zijn twaalfde trok hij als een ‘dolle hond’ mee ten oorlog en maakte hij uiterst angstige nachten mee toen de feodale adel revolteerde en het gepeupel tot in zijn slaapkamer kwam. Op zijn dertiende werd hij volwassen. Op zijn zeventiende werd hij – op bevel van zijn moeder (!) – ‘ontgroend’ door een barones en had hij voor de rest van zijn leven de smaak te pakken. Op zijn 21ste, toen Mazarin stierf, greep hij de macht, zette hij zijn moeder uit de ministerraad en liet hij de gevaarlijkste minister, Fouquet, oppakken en voor de rest van z’n leven wegrotten. Op zijn 23ste begon hij de bouw van Versailles… Tot vandaag straalt de erfenis van de Zonnekoning af op Frankrijk en zijn presidenten.
Lodewijk XIV wou zijn hele leven imponeren, opvallen en het centrum van alles zijn. De zon om wie alles draaide. Als tiener was hij een veelbelovende balletdanser en toneelspeler. Dat laatste zou hij zijn hele leven blijven: decennialang hield hij strak de hand aan een door hem tot in de details geregisseerd politiek theater. Het barokke decor daarvoor ontwierp hij zelf: Versailles (naast een rist andere paleizen). De culturele spelers die hij in dat decor plaatste, zijn tot vandaag bekend. Denk maar aan Lully, maar ook Molière, Racinne, Corneille en niet in het minst ook tuinarchitect Le Notre. Ook de politieke spelers waren zijn handpoppen, zijn ‘creatures’: Colbert, Louvois of de generaals Turenne en Condé, de enige bekwame – en dus gevaarlijke – koninklijke prins in dit gezelschap.
Elke dag weer
Het volk wil spektakel, realiseerde Lodewijk zich. Dus bood Lodewijk spektakel, elke dag weer. Je gruwelt ervan, maar hij slaagde erin om van zijn opstaan, zijn aankleden, zijn eetmalen, zelfs zijn stoelgang telkens een show te maken waaraan honderden zich kwamen vergapen. Het geniale was dat hij zichzelf zo tot het middelpunt had gemaakt dat de oude, feodale adel geen kanten meer op kon. Alles moest draaien rond zijn absolutistische zon. Wie
Sodom
nog iets wou betekenen móést aan het hof leven en moest die dagelijkse poppenkast volgen. Kortom, de lepe Zonnekoning bond al die bepoederde, pruikdragende nobiljons aan zich en liet hen uit zijn hand eten. Elke frons van Zijne Majesteit werd in het roddelcircuit afgewogen. En Lodewijk voedde met volle overtuiging dat roddelcircuit, zette mensen tegen elkaar op, gaf nu eens de ene, dan weer de andere zijn gunsten. Lodewijk bespeelde iedereen en waakte er zorgvuldig over dat zijn ministers nooit prinsen waren.
Aan niemand verantwoording verschuldigd en een jonge adonis. De rest laat zich raden. Officieel trouwde hij met de Spaanse
kroonprinses maar daarnaast “was het hem allemaal gelijk”, gravin of modinette, hofdame of huismeid. Tijdens de eerste decennia was Versailles een bordeel, een ongelooflijk Sodom. Wel hield hij steeds tussen alle scharrels door een favoriete maîtresse. De eindeloze opsomming in een soms te badinerende stijl gaat zelfs vermoeien, al hadden die avontuurtjes wel staatsbelang. Onder invloed van Madame de Montespan werd Versailles een gouden luchtbel met een verschroeiende culturele activiteit. Nadien versomberde de sfeer geleidelijk. Niet alleen omdat Lodewijk stilaan aftakelde, maar vooral onder invloed van de diepgelovige Madame de Maintenon, met wie hij in het geheim huwde. Tussendoor voerde Lodewijk onafgebro- ken gruwelijke oorlogen, veelal in onze contreien. Té licht gaat Op de Beeck eraan voorbij dat het graafschap Vlaanderen er zijn culturele kernland, het huidige FransVlaanderen, definitief bij verloor. Lodewijks legers trokken moordend, plunderend, brandschattend en terroriserend rond. Vandaag zou de Zonnekoning een oorlosgmisdadiger zijn geweest. Zij het een geniale.