Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Eerste stap vrede naar
Na historische ontmoeting tussen Koreaanse leiders is nucleaire ontwapening volgende horde
Ze moeten de papieren nog tekenen, maar de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un en de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in hebben het vrijdag wel vast besloten: er komt een einde aan de Koreaanse oorlog, na 68 jaar. In een moeite door willen ze hun landen kernwapenvrij maken. Volgende stap, de hereniging? “Dat is altijd het doel aan de horizon”, zegt Korea-expert Koen De Ceuster.
Kim Jong-un en Moon Jae-in wisten dat ze poseerden voor foto’s voor de geschiedenisboeken. Dus namen ze elkaars hand vast toen Kim als allereerste Noord-Koreaanse leider voet zette op Zuid-Koreaanse grond. Hielden ze handen vast toen Kim zijn collega meetrok over de drempel naar het noorden en bleven ze die vasthouden terwijl ze elkaar lieve woorden toewierpen, ondanks hun oude en diepe meningsverschillen. Een historische ontmoeting dus, vrijdagochtend in Panmunjom, een dorp in de gedemilitariseerde zone tussen de twee Korea’s. “Historisch omdat het de eerste keer is dat een Noord-Koreaanse leider naar het zuiden gaat, maar vooral omdat het de eerste keer is dat die leider verklaart bereid te zijn tot een totale denuclearisering”, zegt Korea-expert Koen De Ceuster van de universiteit van Leiden. Het was het belangrijkste punt in de gemeenschappelijke verklaring van beide Koreaanse leiders, afgezien van het punt dat zegt dat ze nog dit jaar een einde zullen maken aan de oorlog tussen hun twee landen.
“De twee leiders verklaren voor hun volk van 80 miljoen en voor de hele wereld dat er geen oorlog meer zal zijn op het Koreaanse schiereiland en dat een nieuwe tijd van vrede is aangebroken”, stelt de verklaring. De oorlog tussen de twee Korea’s, die in 1950 begon, eindigde drie jaar en miljoenen doden later in een wapenstilstand. Een vredesverdrag werd nooit getekend, dus kwam er formeel geen einde aan de oorlog. Tot nu, dus.
“Het is niet eens zo moeilijk om tot zo’n verdrag te komen”, zegt De Ceuster. “Maar misschien ben ik naïef. Want of de vrede er op korte termijn komt, hangt af van de voorwaarden die eraan vasthangen. In hoeverre zal nucleaire ontwapening eraan gekoppeld zijn, bijvoorbeeld? China en de Verenigde Staten zullen betrokken zijn bij het vredesakkoord, maar de VS zullen daar geen handtekening onder zetten zonder op zijn minst een tijdspad naar denuclearisering.”
Gedaan met provoceren
Het lijkt evident dat die er niet in een-twee-drie zal komen. Wereldwijd is er scepsis over de oprechtheid van Kim Jong-un in zijn bereidheid tot ontwapening. “Sowieso zal Noord-Korea niet zomaar zijn kernwapens afstaan. Er moet iets tegenoverstaan, en het zal meer moeten zijn dan materiële hulp. Pyongyang zal veiligheidsgaranties willen. Zo schuilt Zuid-Korea onder de nucleaire paraplu van de VS. Zal dat veranderen? In die zin ligt de bal nu in het kamp van de Amerikaanse president. In zijn ontmoeting binnenkort met Kim Jong-un zal Donald Trump moeten komen met een offer he can’t refuse.”
Overigens is het opmerkelijk dat Noord-Korea bereid zou zijn om zijn kernwapens weg te doen terwijl het er de afgelopen jaren net alles aan gedaan heeft om een nucleaire speler te worden. De Ceuster: “De vraag is waarom het dat wilde. Om het hoofd te kunnen bieden aan wat het zag als een Amerikaanse dreiging. Het kernwapenprogramma moest een schild zijn dat Noord-Korea een gevoel van veiligheid gaf. Nu dat
schild er is, moet het niet meer provoceren, maar kan het werken aan economische ontwikkeling, meer welvaart en betere relaties met de rest van de wereld. De Noord-Koreanen hebben bewust naar deze dooi toegewerkt, hé. Kim is niet de nar die van hem gemaakt werd, al komt ook niet alles uit zijn koker. Hij is omringd door ervaren strategen. Berekende mannen, die verschillende stappen vooruitdenken.”
Historische anomalie
En de ultieme stap, dat is dan de hereniging van Korea. Al bij een eerste topontmoeting tussen noord en zuid in 2000 verklaarden de Koreaanse leiders dat ze daar naar wilden toewerken. Maar ze is nog niet voor meteen, zegt Koen De Ceuster. “De tweedeling is een historische anomalie. Zoals de twee Duitslanden destijds. Dus hereniging is altijd het ijkpunt. Maar niet op korte termijn. Nu gaat het over het afbouwen van de spanning en de militaire confrontatie. Heel concreet. Zo zullen komende week de luidsprekers die de Koreanen bestoken met propaganda ontmanteld worden.”